Zihniyet

Zihniyet terimi Latince kökenlidir (mens „zihinle ilgili“). Günlük dilde, Duden sözlüğüne göre, bir „zihin ve ruh türü“ veya bireylerin, sosyal grupların ve hatta tüm halkların „özel düşünme ve hissetme biçimi“ anlamına gelir. Kişinin kendi ’normlarından‘ ve fikirlerinden sapan özel şeye zihniyet denir.

Uzman akademisyenler bu anlam boyutlarını genişletmiştir: „Zihniyet tarihi anlamında bir zihniyet, […] düşünme ve hissetme alışkanlıklarının veya eğilimlerinin ve sosyal gruplardaki isteme veya ihtiyaçların toplamıdır“ (Hermanns 1995, 77).

Tarihsel zihniyet

Tarihçi Peter Dinzelbacher, zamansal boyutların yanı sıra unsurların karşılıklı doğasını da vurgular. „Tarihsel zihniyet, belirli bir zamanda belirli bir kolektif için biçimlendirici olan düşünme ve hissetme yolları ve içeriklerinin bütünüdür. Zihniyet kendini eylemlerde gösterir“ diye açıklıyor Dinzelbacher (Dinzelbacher 1993, 21). Bununla birlikte, düşüncenin kolektif içeriği karmaşık teoriler ya da düşünce sistemleri değil, daha ziyade „bir kültürde genel olarak geçerli olan temel kanaatlerdir“ (a.g.e., 23).

Dilbilim perspektifleri

Dilbilimsel perspektifler kavramsallaştırmanın dilbilimsel yönlerini vurgular: „Zihniyetler insanın sosyal, kültürel ve medyatik ve dolayısıyla dilsel eyleminin bütününü kapsar ve deyim yerindeyse, dil aracılığıyla görünür ve yeniden inşa edilebilir hale gelen bu eylemin temelidir“ (Kreuz/ Mroczynski 2016, 2 f.). Bununla birlikte, „her şeyden önce bir arama terimidir […] ve bu haliyle bizi, şimdilik tarihsel ya da sosyolojik olarak tamamen bilinmeyen zihniyetleri keşfetmeye ve tanımlamaya çağırma işlevine sahiptir“ (Hermanns 2012, 9). Dahası, „kişiler arası ve gruplar arası özgüllükleri bilimsel olarak tanımlamak ve açıklamak için gerekli bir kavram“ olarak işlev görmektedir (Werlen 1998, 76).

Zihniyetler ve sosyal sınıflar

Sosyolog Theodor Geiger zihniyeti „öznel bir ideoloji“ olarak tanımlamaktadır. İnsanların ait olduğu sınıfa ve bununla ilişkili yaşam koşullarına bağlı olarak, tipik olarak belirli bir zihniyet geliştirilir. Geiger, „Günlük yaşamın binlerce ayrıntısı bir toplulukta yaşam tarzını oluşturur ve bu da zihniyetin ifadesidir“ diye tanımlar (Geiger 1987, 80).

Almanya’da birçok farklı bölge ve kültürel farklılıklar olduğu için Alman zihniyetini birkaç kelimeyle tanımlamak zordur. Bununla birlikte, genellikle Alman zihniyetiyle ilişkilendirilen bazı genel özellikler vardır:

1. Dakiklik ve güvenilirlik: Almanlar dakik ve güvenilir olmalarıyla tanınırlar. Randevulara ve tarihlere genellikle tam olarak uyulur.
2. Düzen ve verimlilik: Almanlar genellikle düzen ve yapıyı tercih ederler ve görevlerini verimli bir şekilde tamamlamaya çalışırlar.
3. Titizlik ve özen: Almanlar genellikle işlerinde ve günlük görevlerinde titizliğe ve özene büyük önem verirler.
4. Açık sözlülük ve dürüstlük: Almanlar bazen açık sözlü ve hatta kaba olarak algılanabilir, çünkü genellikle fikirlerini açıkça ve dürüstçe söylerler.
5. Kurallara ve yasalara saygı: Almanlar genellikle kurallara ve yasalara büyük saygı duyar ve genellikle bunlara uyar.
6. Tasarruf ve ekonomi: Almanlar genellikle güçlü bir tasarruf ve ekonomi anlayışına sahiptir.

Elbette bunlar sadece genel özelliklerdir ve Alman nüfusu içinde kesinlikle birçok bireysel farklılık vardır.

Edebiyat

Dinzelbacher, Peter (1993): Zihniyet tarihinin teorisi ve pratiği üzerine. İçinde: ders. (ed.): Europäische Mentalitätsgeschichte. Bireysel sunumlarda ana temalar. Stuttgart.

Hermanns, Fritz (1995): Sprachgeschichte als Mentalitätsgeschichte. Anlam ve biçim üzerine düşünceler ve tarihsel semantiğin nesnesi. In: Gardt, Andreas/ Mattheier, Klaus/ Reichmann, Oskar (eds.): Sprachgeschichte des Neuhochdeutschen. Nesneler, Yöntemler, Teoriler. Tübingen, 69-101.

Hermanns, Fritz (2012): Sprachgeschichte und Mentalitätsgeschichte. Anlam ve biçim üzerine düşünceler ve tarihsel semantiğin nesnesi. In: Kämper, Heitren/ Linke, Angelika/ Wengeler, Martin (eds.): Der Sitz der Sprache im Leben: Contributions to a Cultural Analytical Linguistics. Berlin/ Boston: de Gruyter, 5-36.

Geiger, Theodor (1987): Alman halkının sosyal tabakalaşması: istatistiksel temelde sosyografik deney. Stuttgart: Enke.

Kreuz, Christian/ Mroczynski, Robert (2016): Sprache, Kultur, Mentalität: Sprach- und kulturwissenschaftliche Beiträge zur Analyse von Mentalitäten. Berlin/ Münster: LIT.

Werlen, Erika (1998): Sprache, Kommunikationskultur und Mentalität. Toplumsal ve temas dilbilimsel teori oluşumu ve metodoloji üzerine. Tübingen: Niemeyer.