Xenofobie

De term xenofobie komt van het Griekse xénos „de vreemdeling“ en phóbos „angst“. Vrees voor het vreemde verwijst naar een afwijzende houding en gedrag ten opzichte van alles wat vreemd lijkt en als bedreigend wordt ervaren, in tegenstelling tot de eigen ’normaliteit‘.

Xenofobie is gericht tegen mensen die verschillen van de eigen ’norm‘ vanwege hun afkomst (xenofobie), religie (bijv. antisemitisme) of huidskleur (racisme).

Evolutionair biologische verklaringen

Psycholoog en angstonderzoeker Borwin Bandelow legt uit dat „een fobie […] een overdreven, onredelijke angst is, in dit geval voor vreemden“. Hij probeert de angst voor vreemden te reconstrueren in termen van evolutionaire biologie en zegt: „In de ontwikkelingsgeschiedenis was het waarschijnlijk een overlevingsvoordeel om samen te komen, de eigen stam te verdedigen en leden van andere stammen af te slachten“ (Höhn 2015). Wantrouwen jegens andere samenlevingen was in het verleden dus heel redelijk om de schaarse middelen die essentieel waren voor overleving veilig te stellen.

Veranderde basisvoorwaarden

Tegenwoordig zijn de basisvoorwaarden veranderd; mensenrechten en gelijkheidsbeginselen vormen de basis van ons samenleven. Xenofobie bevordert uitsluiting, ongelijke behandeling, discriminatie, bedreigingen en geweld. Sociaal-wetenschappelijke studies tonen ook aanzienlijke raakvlakken aan tussen xenofobie en racisme (cf. Vedder/Reuter 2008, 202).

Xenophobia̶̶̶̶̶̶̶̶̶̶̶ – een problematische term.

In deze context wordt duidelijk waarom de keuze van de terminologie problematisch kan zijn, omdat het bepalen van vreemdheid en vreemdheid subjectief, willekeurig en grillig is. Bovendien keert de term perspectieven om: „In werkelijkheid wordt een delict echter niet gepleegd omdat het slachtoffer een bepaald kenmerk of een bepaalde afkomst heeft, maar omdat de dader een bepaalde houding heeft“ (vgl. BAMF 2013, 46).

Literatuur

Bundesamt für Migration und Flüchtlinge (2013): Nieuwe Duitse mediamakers. Documentatie van de workshop. Nieuwe begrippen voor de immigratiesamenleving. Neurenberg. http://www.neuemedienmacher.de/wp-content/uploads/2014/04/Tagungsdokumentation-NDM-Begriffe-2013.pdf [25.04.2018].

Höhn, Franziska (2015): Xenofobie. Die Angst vor dem Fremden schlummert in jedem. https://www.welt.de/gesundheit/psychologie/article147372371/Die-Angst-vor-dem-Fremden- schlummert-in-jedem.html [25.04.2018].

Vedder, Günther/ Reuter, Julia (2008): Woordenlijst: Diversiteitsmanagement en evenwicht tussen werk en privé. Trier Bijdragen aan Diversiteitsmanagement. Rainer Hampp Verlag, 2e ed. München/ Mering.