Tribalisme behoort tot de etnosociologie. Het woord is afgeleid van het Latijnse woord tribus „tribalisme“ of van het Engelse woord tribalism „stambewustzijn“ of tribe „stam“.
Tribalisme – een gevoel
Het beschrijft het gevoel tot een stam te behoren en zich te oriënteren op de belangen van de eigen stam in termen van samenleving, cultuur en politiek (vgl. Duden 2017, 1118). De oorzaak van tribalisme wordt beschouwd als de arbitraire afbakening van grenzen door Europese koloniale machten, waarbij geen rekening werd gehouden met etnische en historische achtergronden (vgl. Lentz 1995, 118 e.v.). Tribalisme verwijst ook naar de stammenpolitiek in verschillende Afrikaanse staten. De vele individuele stammen en hun bijbehorende belangen bemoeilijken het opbouwen van een staat en er zijn ook vaak etnische conflicten (vgl. Brockhaus 2010, 7811). De reden hiervoor zijn concurrerende stammenbelangen (vgl. Matthies 1971, 35). Bekende theoretici van tribalisme zijn John Lonsdale en Carola Lentz.
Woorden als tribalisme en stam hebben door hun gebruik een negatieve connotatie. Daarom spreken we tegenwoordig van etniciteit of etnische groep (vgl. Mader 2000, 4; vgl. Nnoli 1982, 103). Tribalisme wordt soms alleen gebruikt om een extreme vorm van etniciteit uit te drukken (vgl. Mader 2000, 5).
Het ’nieuwe tribalisme
De filosoof Daniel Quinn is de grondlegger van het ‚New Tribalism‘. Hij gebruikt het om een tolerante, egalitaire en coöperatieve kleine groep mensen te beschrijven die verschilt van het communisme door haar kleine omvang. Hij stelt dat dit al duizenden jaren een beproefde samenlevingsvorm is en dat dit het beste is wat mensen kunnen bereiken (cf. Quinn 1999, 29).
Tegenwoordig wordt tribalisme ook gebruikt voor marketing door bedrijven die een ‚wij-gevoel‘ willen creëren en daardoor een sterkere binding met het merk (vgl. Wissert 2014, 87).
Literatuur
Brockhaus (2010): Das Taschenlexikon in 24 Volumes. Gütersloh/München: Brockhaus in wissenmedia.
Duden (2017): Die deutsche Rechtschreibung. 27e ed. Berlijn: Bibliographisches Institut.
Lentz, Carola (1995): ‚Tribalisme‘ en etniciteit in Afrika – een onderzoeksevaluatie. In: Leviathan. Vol. 23. h. 1. Baden-Baden: Nomos, 115-145.
Lonsdale, John (1993): Staatsmacht en morele orde. De uitvinding van tribalisme in Afrika. In: Het overzicht. Vol. 3, 5-10.
Mader, Thomas (2000): Ethnicity and tribalism in sub-Saharan Africa in their social and spatial problematics. München: Grin.
Matthies, Volker (1971): Zwart Afrika. Politieke conflicten en ontwikkelingsstrategieën. Opladen: Leske.
Nnoli, Okwudiba (1982): Tribalisme of etniciteit: ideologie versus wetenschap. In: Jestel, Rüdiger (red.): Das Afrika der Afrikaner. Samenleving en cultuur in Afrika. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 99-128.
Quinn, Daniel (1999): De beschaving voorbij. Het volgende grote avontuur van de mensheid. New York City: Broadway Books.
Wissert, Stefan (2014): (Semi-) Etnomarketing: Marketing voor mensen met een eenzijdige migratieachtergrond. Hamburg: Diplomica.