Sırt çantası kültür modeli

Sırt çantası modeli, „[…] kültürel olarak sabitlenmiş değerleri ve düşünce kalıplarını ve bunların eserlerini genel – yani başlangıçta kültüre özgü olmayan – bir şekilde“ (Agha-Alikhani 2012, 102) şematik olarak basitleştirilmiş bir şekilde açıklayan çeşitli kültürel modellerden biridir.

Bireysel ve durumsal

Kültürü bir ͵sırt çantasıʹ olarak sunar. Birey kültürel bilgisini, kendi kültürel, bireysel ve sosyal geçmişinin sembolik olarak ifade edildiği kişisel bagajında taşır. „Kültürel sırt çantasının“ içeriğinin esnek ve durumsal kullanımına kültür değil, bireyin kendisi karar verir (Roth 2011, 20). Sırt çantasının içeriği yaşam boyunca ve artan deneyimlerle genişletilebilir, öyle ki birey bir kültürün standartlaştırılmış unsurlarının ötesinde, yabancı bir kültüre daha çok benzeyen değer ve tutumları benimseyebilir (bkz. a.g.e.). Model, metaforik olarak „toplumdaki kültürel karmaşıklığı hayata sadık ve mümkün olduğunca otantik bir şekilde“ (a.g.e. 21) açıklamaya ve modelin varsayımları hakkında farkındalık yaratarak kişinin kendi kültürel ufkunu genişletmeye çalışır.

Buzdağı modelinden farklılaşma

Sırt çantası metaforu, Hemingway’in buzdağı modelinin daha da geliştirilmiş halidir (bkz. kültürün buzdağı modeli). Görünür ve görünmez kültürel unsurlar ayrımına dayanmaya devam etmektedir (bkz. Roth 2011, 20). Bu görünür eserler (dış görünüş, eylemler, dil, davranış) percepta olarak adlandırılırken, kültürün görünmez unsurları (değerler, normlar ve tutumlar) concepta olarak adlandırılır (Agha-Alikhani 2012, 102). Kültürel sırt çantası ve içeriği opaktır, yani kültürel donanım, concepta, ancak yoğun kültürlerarası iletişim sırasında görünür hale gelir.

Değiştirilebilir boyut

Buzdağı modelinden en büyük farkı, kültürün „değişebilir bir nicelik“ (Roth 2011, 20) olarak görülmesi ve her yeni deneyim, her yeni karşılaşma ve her yeni durumun eylemlerimizi etkilemesi ve böylece kültürel sahipliklerimizi zenginleştirmesidir. Sırt çantası modelinde kültür açık (sahiplenme ve eylem) bir süreç olarak görülürken (bkz. a.g.e.), buzdağı modelinde kültür zamansız ve tek boyutlu olarak sunulmakta, bu da bireylerin „kültürel çevreleri tarafından tek yönlü bir sokak gibi belirlendiği“ (a.g.e.) ve statik bir kültürel portreye karşılık geldiği izlenimini vermektedir. Ancak bu iki model birbiriyle çelişmemektedir. Aksine, belirli çok kültürlü bağlamlarda birbirleriyle ilişkilendirilebilirler (bkz. ibid.). Bu tür karşılaşmalarda, „Alman, Rus veya Japon olarak algılanan öngörülebilir eylemleri çağrıştıran“ (a.g.e. 21) buzdağı modelinin statik kültür kavramını, „[sabit bir kültürel portre olmadan] ilgili durumun gerekliliklerine esnek bir şekilde tepki veren“ (a.g.e.) sırt çantası modelinin açık kültür kavramıyla ilişkilendirmek uygundur.

Edebiyat

Agha-Alikhani, Barbara (2012): Kültürel modeller. İçinde: Barmeyer, Christoph (ed.): Taschenlexikon Interkulturalität. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 102-104.

Roth, Juliane (2011): Eigene Kultur. In: Roth, Juliane/ Köck, Christoph (eds.): Interkulturelle Kompetenz. Yetişkin Eğitimi için El Kitabı. 2. gözden geçirilmiş baskı. Stuttgart: EduMedia, 19-21.