Pod koniec lat 70. australijski lingwista Craig Volker dowiedział się od studentki z australijskiego miasta Goldcoast, że w domu w Papui Nowej Gwinei mówiła ona po niemiecku. W ten sposób lingwista odkrył nieznany wówczas język kreolski znany jako „Unserdeutsch“ (por. welt.de 2016). Ten oparty na języku niemieckim język kreolski jest obecnie używany przez około 100 osób w Papui Nowej Gwinei (por. Haarmann 2002, 268). W porównaniu do Unserdeutsch, którym posługuje się bardzo niewiele osób, w Papui-Nowej Gwinei na bazie języka angielskiego rozwinął się odrębny język pidżynowy o nazwie Tok Pisin, którym obecnie posługuje się nawet około 2,5 miliona osób (por. Haarmann 2002, 361).
Delimitacja
Zasadniczo trudno jest wyraźnie odróżnić język pidżyn od języka kreolskiego, ponieważ przejście jest płynne. Język pidżynowy odnosi się jednak do „specjalnie zbudowanego języka kontaktów handlowych lub pomocniczego języka handlowego, który ewoluował, aby zaspokoić potrzeby komunikacyjne pojawiające się w handlu i biznesie w obszarze portów zamorskich“ (Lewandowski 1994, 815). Język pidżynowy powstaje zatem w sytuacji zagrożenia językowego, w kontakcie między użytkownikami dwóch lub więcej języków bez wzajemnego zrozumienia języka (por. Bußmann 2002, 518). Jeśli język pidżynowy staje się natywny, tj. rozwija się w język ojczysty, nazywany jest językiem kreolskim.
Pochodzenie
Chociaż pochodzenie tego terminu nie jest jasno ustalone, w badaniach przyjmuje się, że termin pidgin można przypisać chińskiej wymowie angielskiego słowa biznesowego „Geschäft, Handel“ (por. Bußmann 2002, 518). Języki pidżynowe pojawiły się w koloniach zamorskich, gdy języki europejskich władców (angielski, francuski, hiszpański, holenderski, portugalski) przejęły rolę języków dawców i stały się lingua franca (por. Bußmann 2002, 518). W tym kontekście język dawca jest „dominującą, prestiżową, społecznie wyżej cenioną odmianą w społeczności językowej, która ma trwały wpływ na mniej cenioną odmianę“ (Bußmann 2002, 668 f.).
Klasyfikacja
Następujące cechy klasyfikują język pidżyn jako taki:
– Nie jest używany przez nikogo jako język ojczysty.
– Ma uproszczone struktury fonologiczne, morfologiczne i składniowe.
– Ma znacznie ograniczone słownictwo.
– Zazwyczaj nie jest zapisywany.
– Służy jako środek komunikacji dla różnych grup etnicznych w sytuacjach wielojęzycznych (por. Lewandowski 1994, 816).
Dziedzictwo ery kolonialnej
Jako niematerialne dziedzictwo kolonizacji, języki pidżynowe są używane nie tylko w Papui Nowej Gwinei, ale także w Afryce, które są oparte na językach europejskich i „pojawiły się jako produkty fuzji w kontakcie z językami afrykańskimi, np. pidżyn kameruński lub Wes Cos, Krio, Crioulo lub portugalski kreolski w Afryce Zachodniej“ (Haarmann 2002, 129). Ponadto pidżyn zwany „Kitchen German“ (w języku angielskim „Namibian Black German“ / „NBG“) został utworzony w Namibii (Afryka) w trakcie niemieckiego okresu kolonialnego i jest używany przez około 15 000 osób.
Literatura
Bußmann, H. (red.) (2002): Lexikon der Sprachwissenschaft. 3rd ed. Stuttgart: Kröner.
Haarmann, H. (2002): Sprachenalmanach. Fakty i liczby dotyczące wszystkich języków świata. Frankfurt: Campus.
Heine, Matthias (2016): Jak dzieci z Neuprommern wynalazły język. https://www.welt.de/kultur/article153927764/Wie-Kinder-aus-Neupommern-eine-Sprache-erfanden.html [17 Dec. 2019].
Lewandowski, T. (1994): Słownik językoznawczy. 2nd ed. Wiesbaden: Quelle & Meyer.