Mowa ciała

Mowa ciała jest zjawiskiem wszechobecnym. Z jednej strony staramy się „czytać“ i interpretować mowę ciała innych; z drugiej strony inni robią to samo z nami. W komunikacji międzykulturowej mowa ciała ma szczególne znaczenie.

Czym dokładnie jest mowa ciała?

– Mimika twarzy

– Gesty (zwłaszcza ruchy górnej części ciała, np. ramion)

– Proksemika (jak utrzymujemy dystans? jak poruszamy się w przestrzeni?)

– Taksonomia (kierunek ruchu, np. kontakt wzrokowy)

– Głos (np. miękki, dźwięczny, głęboki)

Wszechobecne zjawisko

Wszystko to jest mową ciała. Uzupełnia to, co mówimy i zawsze zależy od kontekstu. Co więcej, mowa ciała jest wszechobecna. W osobistej rozmowie zwracamy szczególną uwagę na mimikę twarzy. Przez telefon słuchamy, jak brzmi głos drugiej osoby. Niezliczone emotikony naśladują nasz język ciała na smartfonach. Mowa ciała ma zatem ogromne znaczenie dla komunikacji interpersonalnej.

Funkcje

Badaczka mowy Christa Heilmann definiuje w sumie cztery funkcje mowy ciała (por. Heilmann 2009):

1. funkcja syntaktyczna: za pomocą gestów i mimiki strukturyzujemy to, co zostało powiedziane, zapewniamy zrozumiałość i zrozumiałość.
2. funkcja pragmatyczna: mowa ciała ujawnia więcej niż słowa na temat naszego nastroju i uczuć. W ten sposób mowa ciała wpływa na nasze interakcje. Mowa ciała może wzbudzać emocje, rozwiązywać konflikty lub je intensyfikować, działając jak wzmacniacz.
3. funkcja semantyczna: wskazuje na nieścisłości na poziomie przekazu. Mowa ciała ma bardziej wiarygodny wpływ na wiele osób. Dlatego w życiu codziennym zawsze sprawdzamy, jak coś jest powiedziane (w porównaniu do tego, co zostało powiedziane).
4. funkcja dialogowa: kto kiedy mówi? Jest to funkcja regulacyjna dotycząca zmiany mówców w rozmowach.

Osobliwości międzykulturowe

Istnieją dalsze osobliwości w komunikacji międzykulturowej. Czy mowa ciała może być dobra lub zła? Nie, może co najwyżej odbiegać od pewnych oczekiwań. Oczekiwania te są ukształtowane kulturowo. Często odpowiadają one temu, do czego jesteśmy przyzwyczajeni. Mowa ciała różni się zatem znacznie w zależności od kultury (ale także w obrębie kultury, por. luka pokoleniowa i subkultury). Co więcej, kultury zmieniają się i pojawiają się nowe formy (np. młodzieńcze pozdrowienia). W komunikacji międzykulturowej często dochodzi do nieporozumień, ponieważ nie znamy języka ciała innych kultur.

Radzenie sobie z innością

Ponadto ważną rolę odgrywa ocena obcego języka ciała. Czy przeszkadza nam różnica? Być może. Obce zachowanie może być również postrzegane jako niewłaściwe. „Czy musisz mówić tak głośno?“ „Nie powinieneś przytulać zamężnych kobiet!“ „Dlaczego on je z otwartymi ustami i mlaska wargami?“.

O czym często zapominamy: Inni mogą być równie zirytowani naszym zachowaniem. Jakie wnioski możemy wyciągnąć z tych rozważań? Ciągła refleksja nad różnymi kulturowymi językami ciała jest konieczna, aby nie stać się bierną marionetką naszej własnej kultury.

Literatura

Argyle, Michael (1996): Mowa ciała i komunikacja. Podręcznik komunikacji niewerbalnej. Paderborn: Junfermann.

Galli, Johannes (2008): Mowa ciała i komunikacja. Freiburg: Galli.

Heilmann, Christa M. (2009): Zrozumienie i prawidłowe używanie mowy ciała. Monachium: Reinhardt.