Mowa ciała jest zjawiskiem wszechobecnym. Z jednej strony staramy się „czytać“ i interpretować mowę ciała innych; z drugiej strony inni robią to samo z nami. W komunikacji międzykulturowej mowa ciała ma szczególne znaczenie.
Czym dokładnie jest mowa ciała?
– Mimika twarzy
– Gesty (zwłaszcza ruchy górnej części ciała, np. ramion)
– Proksemika (jak utrzymujemy dystans? jak poruszamy się w przestrzeni?)
– Taksonomia (kierunek ruchu, np. kontakt wzrokowy)
– Głos (np. miękki, dźwięczny, głęboki)
Wszechobecne zjawisko
Wszystko to jest mową ciała. Uzupełnia to, co mówimy i zawsze zależy od kontekstu. Co więcej, mowa ciała jest wszechobecna. W osobistej rozmowie zwracamy szczególną uwagę na mimikę twarzy. Przez telefon słuchamy, jak brzmi głos drugiej osoby. Niezliczone emotikony naśladują nasz język ciała na smartfonach. Mowa ciała ma zatem ogromne znaczenie dla komunikacji interpersonalnej.
Funkcje
Badaczka mowy Christa Heilmann definiuje w sumie cztery funkcje mowy ciała (por. Heilmann 2009):
Osobliwości międzykulturowe
Istnieją dalsze osobliwości w komunikacji międzykulturowej. Czy mowa ciała może być dobra lub zła? Nie, może co najwyżej odbiegać od pewnych oczekiwań. Oczekiwania te są ukształtowane kulturowo. Często odpowiadają one temu, do czego jesteśmy przyzwyczajeni. Mowa ciała różni się zatem znacznie w zależności od kultury (ale także w obrębie kultury, por. luka pokoleniowa i subkultury). Co więcej, kultury zmieniają się i pojawiają się nowe formy (np. młodzieńcze pozdrowienia). W komunikacji międzykulturowej często dochodzi do nieporozumień, ponieważ nie znamy języka ciała innych kultur.
Radzenie sobie z innością
Ponadto ważną rolę odgrywa ocena obcego języka ciała. Czy przeszkadza nam różnica? Być może. Obce zachowanie może być również postrzegane jako niewłaściwe. „Czy musisz mówić tak głośno?“ „Nie powinieneś przytulać zamężnych kobiet!“ „Dlaczego on je z otwartymi ustami i mlaska wargami?“.
O czym często zapominamy: Inni mogą być równie zirytowani naszym zachowaniem. Jakie wnioski możemy wyciągnąć z tych rozważań? Ciągła refleksja nad różnymi kulturowymi językami ciała jest konieczna, aby nie stać się bierną marionetką naszej własnej kultury.
Literatura
Argyle, Michael (1996): Mowa ciała i komunikacja. Podręcznik komunikacji niewerbalnej. Paderborn: Junfermann.
Galli, Johannes (2008): Mowa ciała i komunikacja. Freiburg: Galli.
Heilmann, Christa M. (2009): Zrozumienie i prawidłowe używanie mowy ciała. Monachium: Reinhardt.