Model Sandberga

Celem modelu Sandberga jest zobrazowanie kulturowych powiązań warunków strukturalnych i procesowych. Metafora została opracowana przez naukowca zajmującego się kulturą i komunikacją, Jürgena Boltena, który wykorzystuje ją do zilustrowania swoich rozmytych kultur. Za pomocą swojego modelu stara się stworzyć opis kultury, który nie gubi się w nadmiernym uogólnieniu (fałszywa jednorodność) ani w zamieszaniu, ale przyjmuje perspektywę strukturalno-procesową.

Struktura modelu Sandberga

1. warstwa opcjonalna:

Najmniej wiążące, a tym samym najbardziej dynamiczne, są nowe rodzaje konwencji, które są ustanawiane tylko na podstawie grupy lub kontekstu. Ze względu na ich różnorodność, są one zwykle znajdowane tylko tymczasowo i wymagają najdłuższego czasu, aby zakotwiczyć się strukturalnie. Niczym dryfujący piasek, można je w każdej chwili zdmuchnąć i odrzucić, i trudno powiedzieć, które ziarenko piasku zintegruje się z istniejącą górą (np. anglicyzmy, język młodzieżowy, trendy w modzie).

2. Druga warstwa docelowa:

Warstwę środkową tworzą ogólnie obowiązujące zasady postępowania lub specyficzne dla danej grupy tradycje i rytuały. Ze względu na ich silną konwencjonalizację, są one strukturalnie mocno zakotwiczone i trudno je przenieść. Można je porównać do zmiany formy piaszczystej powierzchni, którą można rozpoznać tylko poprzez dłuższą obserwację (np. karnawał, Oktoberfest).

3. warstwa obowiązkowa:

Fundament grupy kulturowej tworzą prawa, podstawowe wartości moralne i naturalne warunki środowiskowe. Stanowią one rdzeń społeczeństwa i wymagają najwyższego poziomu zaangażowania. Ze względu na swoją długą historię, mają najniższą elastyczność i często są bezrefleksyjnie akceptowane jako „norma“. To sprawia, że można je porównać do gleby góry piasku, na której wielowiekowej warstwie piasku stopniowo wyrosła wydma (np. ustawa zasadnicza).

Im bardziej działania społeczne są strukturalnie zakotwiczone, tym dłużej trwa ich zmiana. Metafora ta jest również określana przez Boltena jako rozmyta góra piasku, ponieważ kontury wzgórza pozostają niewyraźne z powodu ciągłego dryfowania piasku (por. Bolten 2014, 2 f.).

Literatura

Bolten, Jürgen (2014): Fuzzy Sandberg – oder: (Wie) lassen sich Kulturen beschreiben? http://iwk-jena.uni-jena.de/wp-content/uploads/2019/03/2014_Fuzzy_Sandberg.pdf [12.03.2020].

Bolten, Jürgen: Model Sandberga. Arkusz roboczy. http://ikkompetenz.thueringen.de/wp-content/uploads/2017/07/sandberg-modell-einleitung.pdf [12.03.2020].

IntercultureTV: Model Sandberga. Film objaśniający. https://www.youtube.com/watch?v=dEecRnyOeU8 [12.03.2020].