Model góry lodowej kultury

Model góry lodowej kultury jest wykorzystywany w kulturoznawstwie do wizualizacji relacji między bezpośrednio dostrzegalną i ukrytą kulturą oraz powiązanych przyczyn konfliktów w komunikacji międzykulturowej.

Metafora góry lodowej (model góry lodowej) pochodzi od E. Hemingwaya, który użył jej w latach trzydziestych XX wieku, aby zilustrować swój styl literacki. Uważał on, że autor nie musi ujawniać wszystkich szczegółów dotyczących swojego głównego bohatera. Wystarczyłoby, gdyby można było zobaczyć tylko wierzchołek góry lodowej, około jednej ósmej.

Czubek góry lodowej

Metafora ta została później zastosowana w teorii świadomości S. Freuda, która jest podstawą modelu góry lodowej kultury. Freud opracował teorię, że ludzkie działanie jest świadomie zdeterminowane tylko w niewielkim stopniu i na tym tle zaprojektował strukturalny model psychiki. Tutaj „ego“ (zasada rzeczywistości) odpowiada świadomemu obszarowi osobowości, który decyduje, które części nieświadomych obszarów osobowości („id“ (zasada przyjemności) i „superego“ (zasada moralności)) są realizowane w świecie percepcyjnym. W porównaniu do góry lodowej, świadome „ja“ zajmuje tylko mniejszą, widoczną część, wierzchołek góry lodowej nad powierzchnią wody. Nieświadome obszary „id“ i „superego“ tworzą większą część, ukrytą pod powierzchnią wody.

Pod powierzchnią

Podążając za modelem instancji Freuda, E. Schein rozwinął model góry lodowej w odniesieniu do kultury organizacyjnej. Uogólniając na

kultury wygląda to następująco: Mniejsza część góry lodowej, jej wierzchołek, oznacza widoczną i słyszalną, tj. szybko rozpoznawalną część kultury (język, wygląd, zachowanie, …). Znacznie większa część kultury (normy, wartości, przekonania, ideały, tradycje, doświadczenia, wzorce do naśladowania, …), z drugiej strony, leży ukryta „pod powierzchnią wody“ i dlatego nie jest natychmiast zauważalna. Jednak znacząco wpływa na niewielką dostrzegalną część i dlatego często jest przyczyną konfliktów w komunikacji międzykulturowej z powodu swojej „niewidoczności“. Znajomość ukrytych aspektów kulturowych i wrażliwe podejście do nich może zmniejszyć niebezpieczeństwo takich nieporozumień.

Literatura

Schein, Edgar H. (2006): Kultura organizacyjna.

Motsching, Renate; Nykl, Ladislav (2009): Konstruktywna Komunikacja.