Międzykulturowość

Dziecko rodzi się bez zrozumienia kulturowego – tzn. „kultura“ jest czymś, czego trzeba się nauczyć. Poprzez kontakty społeczne, zdarzenia społeczne, instytucje i świat materialny, subiektywne postawy, wartości i koncepcje rozwijają się w dziecku. Ten proces uczenia się kultury (zwany także inkulturacją) zmienia jednostkę w istotę społeczną, która może nieświadomie opanować znaki kulturowe swojego środowiska i zachowywać się odpowiednio. Formy kulturowe i decyzje są przyjmowane.

System orientacji

Kultura jest zatem systemem orientacji kształtującym tożsamość, który jest zinternalizowany i nie jest już świadomie postrzegany. Jednocześnie tożsamość kulturowa jest zawsze tożsamością grupową, ponieważ można ją powiązać z przynależnością do określonej grupy kulturowej. Ponieważ radzenie sobie z własną tożsamością jest bardzo emocjonalne, szczególnie ważne jest, aby w spotkaniach międzykulturowych zastanowić się, które części własnej tożsamości są indywidualne, a które kulturowe, nawet jeśli w codziennych sytuacjach nie można tego zrobić lub jest to trudne (por. EMIL 2006, 13 f.).

Wartości i normy

W obcym środowisku kulturowym szybko staje się jasne, że dominują inne wartości i normy. Nie jest już możliwe zorientowanie się na własne wytyczne kulturowe. Może to powodować uczucie niepokoju i niepewności. Dopiero zetknięcie się z różnymi kulturami pozwala na refleksję i uświadomienie sobie własnej tożsamości kulturowej. Radzenie sobie z kulturami, które reprezentują inne wartości i normy, prowadzi do postrzegania ich jako „obcych“ (por. EMIL 2006, 15 i nast.).

Osobowość jest produktem pozycjonowania się we własnej kulturze. W tym kontekście ważne jest, aby postrzegać własną tożsamość kulturową jako zmienną, ponieważ „kultury nie są klatkami, a ludzie nie są ich więźniami“ (EMIL 2006, 16). Tożsamość kulturowa podlega ciągłym zmianom, spowodowanym konfrontacją z ludźmi z innych kręgów kulturowych. W społeczeństwie wielokulturowym mówimy zatem o kształtowaniu się wielokulturowych tożsamości, które radzą sobie z dobrami kulturowymi sytuacyjnie i indywidualnie (por. EMIL 2006, 16 i nast.).

Międzykulturowość – wymiana między kulturami

Termin międzykulturowość odnosi się do procesu wymiany między różnymi kulturami lub między osobami lub grupami o różnym pochodzeniu kulturowym. W tym kontekście międzykulturowość odnosi się do tradycyjnie zamkniętych grup kulturowych (por. Irmer 2002, 11). Według Yousefi, międzykulturowość odnosi się do „teorii i praktyki, sposobu rozumienia, dotyczącego historycznych i współczesnych relacji wszystkich obszarów kulturowych i ludzi jako ich nosicieli“. (Yousefi 2014, 25)

Spotkanie kultur, które mają różne wartości, systemy znaczeń i poziomy wiedzy, wiąże się z irytacją, zaskoczeniem, interakcją i pewnością siebie. Przedrostek inter oznacza „między“ lub „ze sobą“ i „odnosi się do faktu, że w procesie wymiany pojawia się coś nowego“. (Barmeyer 2012, 81) Poprzez komunikację międzykulturową osoby wchodzące w interakcje negocjują nowe zasady komunikacji i zachowania, które charakteryzują się silnym impetem. Tylko wtedy, gdy osoby wchodzące w interakcje klasyfikują „swoje“ i „obce“ jako znaczące, pojawiają się sytuacje nakładania się kultur i pojawia się międzykulturowość (por. Barmeyer 2012, 82).

Komunikacja międzykulturowa

W sytuacjach komunikacyjnych aspekt międzykulturowości może służyć jako przypomnienie, aby nie postrzegać ludzi w oderwaniu od ich środowiska kulturowego, ale jako należących do określonej grupy lub grupy ludzi. Należy jednak unikać kulturalizowania partnerów komunikacyjnych, tj. przypisywania im określonych cech ze względu na ich pochodzenie kulturowe (por. Wiechelmann 2013, 331).

Mosty kontaktu

Trans-, inter- i wielokulturowość

Chociaż terminy trans-, inter- i wielokulturowość są często używane jako synonimy, ich znaczenie nie jest identyczne. Według Yousefi, te trzy teorie „mają wewnętrzne pokrewieństwo pomimo oczywistych różnic [ ]“ (Yousefi 2014, 25). Międzykulturowość jest łącznikiem między transkulturowością a wielokulturowością.

Wielokulturowość oznacza współistnienie ludzi o różnym pochodzeniu, sytuacji życiowej i kulturowych sposobach życia w społeczeństwie. Zakłada istnienie wyraźnie różnych, jednorodnych kultur. Transkulturowość natomiast oznacza, że nie istnieją jednorodne kultury, a jedynie hybrydy kulturowe o różnym stopniu odrębności. „Kultury są ze sobą powiązane poprzez migrację, systemy komunikacyjne i współzależności gospodarcze“ (Irmer 2022, 12). Granice państwowe nie są już brane pod uwagę. Transkulturowość oznacza współzależną kulturę globalną, która łączy wszystkie kultury narodowe (por. Irmer 2002, 11 i nast.). Koncepcja hiperkulturowości jest nowa.

Ekscytujący jest również cebulowy model kultury.

Literatura

Barmeyer, Christoph (2012): Taschenlexikon Interkulturalität. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.

European Modular Programme for Intercultural Learning in Teacher Education EMIL 2006. Intercultural Competence in Primary Schools. http://www.emil.ikk.lmu.de/deutch/ Handbuch-EMIL-Volltext.pdf [15.03.2017].

Irmer, Marion (2002): Intercultural Play & Learning. Praktyczne rozwiązania. Kissing: WEKA Media.

Wiechelmann, Sarah (2013): Czy to było międzykulturowe nieporozumienie? O niebezpieczeństwie utraty z oczu osoby z powodu kultury. W: Kumbier, Dagmar/ Schulz von Thun, Friedemann (red.): Interkulturelle Kommunikation. Methods, Models, Examples. 6 ed. Reinbek bei Hamburg: Rowohlt Verlag, 323-335.

Yousefi, Hamid Reza (2014): Podstawowe pojęcia komunikacji międzykulturowej. Monachium: UVK.