Kulturoznawstwo

Kulturoznawstwo to angloamerykańska koncepcja akademicka i praktyczna, która opisuje, analizuje i stara się poprawić codzienne i współczesne zachowania wewnątrz- i międzykulturowe, relacje i konflikty między różnymi grupami społecznymi.

Definicja

Termin kulturoznawstwo jest trudny do zdefiniowania, ponieważ wyłonił się z różnych nurtów historycznych i społeczno-kulturowych. Według słownika oksfordzkiego słowo kultura pierwotnie wywodzi się od łacińskiego rzeczownika cultura, oznaczającego „wzrost“ lub „uprawę“. Podczas gdy w XVI wieku nadal odnosiło się do uprawy ziemi, w XIX wieku zaczęło odnosić się do uprawy ludzkiej myśli i zachowania (por. Oxford Dictonary 2018).

W dzisiejszych czasach, gdy mówi się o kulturze, w codziennym użyciu zwykle odnosi się ona do kultury przeżywanej przez ludzi. Według Waldenfelsa odnosi się ona do wszystkiego, co ludzie tworzą z siebie i swojego środowiska, a także do procesów, które z tego wynikają, takich jak (symboliczne) zachowania i rytuały, sztuka, instytucje społeczne, media i technologia, ale także wpływ człowieka na przyrodę (por. Assmann 2012, 13). W związku z kulturą często stosuje się pojęcie narodu, które łączy polityczne aspekty wspólnego życia i należy je odróżnić od pojęcia społeczeństwa, które opisuje raczej organizacje społeczne (por. Hofstede / Hofstede 2011, 18).

Kulturoznawstwo – dziedzina interdyscyplinarna

Kulturoznawstwo to młoda interdyscyplinarna dziedzina badań i nauczania, która zajmuje się takimi konstruktami jak ideologia, środowisko społeczne, narodowość, pochodzenie etniczne, seksualność i płeć (por. academicroom 2018). Łączy w sobie różne dziedziny nauk społecznych i humanistycznych, takie jak literatura, polityka, filozofia, historia i medioznawstwo. Łącząc te dyscypliny, kulturoznawstwo stara się wyjaśnić, w jaki sposób znaczenia, postawy, rytuały, systemy społeczne i instytucje są wytwarzane i generowane w kulturze (por. academicroom 2018).

Pochodzenie

Według Assmanna kulturoznawstwo rozwinęło się w dyscyplinę akademicką w USA w latach osiemdziesiątych XX wieku (por. Assmann 2012, 19).

Termin ten został ukuty przez Hoggarta w 1964 roku, a następnie przez Halla. Do tego czasu pojęcie kultury odnosiło się wyłącznie do kultury wysokiej, ze ściśle określonym kanonem literackim. Młodsze pokolenia nie czuły się już reprezentowane w miastach uniwersyteckich, takich jak Cambridge, z powodu przymusu dołączenia do elity akademickiej, więc emigrowały do miast robotniczych. Tam budowali nową kulturę zgodnie ze swoimi wizjami i zainteresowaniami, inspirowani przez pionierskich myślicieli, takich jak Kant.

Dzięki tej zmianie społecznej w latach 70. i 80. w anglojęzycznym świecie pojawiła się nowa kultura masowa i popularna, która obejmowała na przykład klasę robotniczą, kobiety i migrantów. Doprowadziło to po raz pierwszy do świadomego kształtowania tożsamości i rozgraniczenia różnych grup etnicznych, seksualnych, narodowościowych i innych mniejszości, a tym samym przyniosło również niekorzystne skutki. Bardziej niż opisywanie kultury, studia kulturowe pokazują również trudności związane z próbą zdefiniowania i wytyczenia granic kultur, ponieważ podlegają one ciągłym zmianom (por. Assmann 2012, 20).

Odróżnienie od studiów kulturowych

Ideę kulturoznawstwa należy odróżnić od niemieckiego terminu Kulturwissenschaft. To ostatnie w dużej mierze odbywa się w kontekście akademickim, związanym z literaturą i kontekstem historycznym, takim jak pamięć zbiorowa. Niemieckie kulturoznawstwo zajmuje się również systemami symboli, które tworzą znaczenie w kulturach (por. Hanenberg et al. 2010, 62-63). Tutaj badane są wzajemne struktury społeczne i relacje między kulturami. Z drugiej strony studia kulturowe są bardziej polityczne i dążą do aktywnej integracji mniejszości, a także przejścia od kultury wysokiej do popkultury. Z drugiej strony niemieckie studia kulturowe mają tendencję do wycofywania się z opisanego powyżej trendu w kierunku popkultury (por. Hanenberg et al. 2010, 240-243).

Literatura

Academic Room: http://www.academicroom.com/topics/what-is-cultural-studies [30.06.2018].

Assmann, Aleida (2012): Introduction to Cultural Studies. Topics, Concepts, Issues. Berlin: Erich Schmidt.

Hanenberg, Peter/ Capeloa Gil, Isabel/ Clara, Fernando/ Viana Guarda, Filomena (2010): Framework Change Cultural Studies. Würzburg: Königshausen und Neumann.

Hofstede, Geert/ Hofstede, Gert Jan (2005): Cultures and Organizations. Współpraca międzykulturowa i jej znaczenie dla przetrwania. New York: Mc Graw-Hill.

Oxford Dictionary: https://en.oxforddictionaries.com/definition/culture [25.06.2018].