Krytyczna biel

Termin krytyczna biel odnosi się do zróżnicowanego, refleksyjnego badania bieli jako kategorii społecznej i opiera się zarówno na podejściu akademickim, jak i politycznym. Dosłowne niemieckie tłumaczenie Weißsein (biel) z trudem zyskało akceptację w badaniach, ponieważ sprawia wrażenie, że odnosi się głównie do koloru skóry ludzi. Przede wszystkim jednak istotne są takie aspekty, jak władza ekonomiczna, społeczna i kulturowa, które idą w parze ze społecznym oznaczaniem ludzi jako białych (por. Tißberger 2017, 16).

Biel jako norma – błąd w myśleniu

Podstawą koncepcji krytycznej białości jest założenie, że biali ludzie rozumieją swój kolor skóry i związane z nim przywileje społeczne jako normę, podczas gdy ludzie, którzy są społecznie naznaczeni jako nie-biali, są postrzegani jako obcy. Ten proces tak zwanej inności powoduje, że biali ludzie ustanawiają siebie jako normę, a tym samym manifestują swój status władzy społecznej, nawet jeśli jest to bezpodstawne (por. Albrecht 2017, 232). Ten podświadomy wzorzec myślenia, niezależnie od intencji, prowadzi do rasistowskich sposobów myślenia i może być rozumiany jako przejaw rasizmu strukturalnego (por. Hyatt 2015).

Początki krytycznych studiów nad bielą

Krytyczne badania nad bielą opierają się na spostrzeżeniu literaturoznawczyni bell hooks (Gloria Jean Watkins), że rasa w USA zawsze odnosi się do ludzi, którzy nie są biali. W związku z tym dokonuje się rozróżnienia między etnicznie naznaczonymi i nienaznaczonymi białymi ludźmi. Mając na uwadze niewolnictwo, segregację „rasową“ i rasizm w historii USA, pokazuje to reprodukcję hegemonicznych struktur, które nie są uzasadnione i nie mogą być uzasadnione. Podobne struktury społeczne są również rozpoznawalne w Niemczech, które są ściśle powiązane z polityką kolonialną Cesarstwa Niemieckiego (por. Hyatt 2015).

Literatura

Albrecht, Monika (2017): Białość. W: Göttsche, Dirk/ Dunker, Axel/ Dürbeck, Gabriele (red.): Handbuch Postkolonialismus und Literatur. Stuttgart: Metzler.

Hyatt, Millay (2015): Whiteness as Privilege. https://www.deutschlandfunk.de/critical-whiteness-weisssein-als-privileg.1184.de.html?dram:article_id=315084 [marzec 2020].

Tißberger, Martina (2017): Krytyczna biel. O psychologii hegemonicznej autorefleksji na przecięciu rasizmu i płci. Wiesbaden: Springer.