Komunikacja (międzykulturowa)

Komunikacja międzykulturowa odnosi się do „interpersonalnej interakcji za pomocą kodów językowych między członkami różnych grup lub kultur“ i składa się z terminu interkulturowość, „terminu określającego filozoficzną i kulturowo-naukową koncepcję relacji między […] kulturami“ oraz łacińskiego słowa communicatio „komunikacja/zrozumienie“ (Metzler Lexikon 2013, 343-344 u. 389).

Forma interakcji

W tym kontekście „sposób komunikacji badany w szczególności w kontekście etnolingwistyki, pragmatyki i socjolingwistyki“ w postaci „mowy, gestów, mimiki“ (Lexikon der Sprachwissenschaft 2008, 302) oraz, według Lüsebrinka, również z uwzględnieniem „kultury materialnej“ (Lüsebrink 2004, 10), reprezentuje formę interakcji „między ludźmi z różnych (sub)kręgów kulturowych, których udana komunikacja jest często zagrożona przez uprzedzenia (stereotypy) i nieporozumienia wynikające z różnic kulturowych“ (Lexikon der Sprachwissenschaft 2008, 302).

Kluczowe kwalifikacje

Termin ten został ukuty w latach 60. w USA w ramach tworzenia teoretycznych koncepcji interdyscyplinarnych studiów nad komunikacją. Od lat 70. XX wieku w Niemczech rozwijały się również badania empiryczne skupiające się na „powiązaniu języka, sytuacji i tożsamości z formami i interpretacjami działania“ (Metzler Lexikon 2013, 344).

W kontekście stale postępującej globalizacji, ten „dynamiczny proces (komunikacji) uwarunkowany empatią, tolerancją i wiedzą specyficzną dla danej kultury stanowi cel tworzenia wspólnych znaczeń“ i w tym kontekście stanowi kluczową kwalifikację wymaganą obecnie we „wszystkich obszarach społeczeństwa“ (Metzler Lexikon 2013, 344).

System orientacji kulturowej

Według Podsiadłowskiego jest to adaptacja do innych kultur, która zakłada kompetencje (międzykulturowe). Chodzi o „zrozumienie systemu orientacji percepcji, myślenia i wartości […] innych kultur“ i zastosowanie go we własnym „myśleniu i działaniu w obcym kulturowo polu działania“ (Podsiadłowski 2004, 50). Na przykład komunikacja międzykulturowa przyczynia się do „udanej działalności międzynarodowej“ w kontekście podróży służbowych (por. Podsiadłowski 2004, 45-47).

Etnologia i władza

Z drugiej strony, dla Lüsebrinka „rozważania na temat kontekstu historycznego“, jak również bieżące procesy rozwojowe, biorąc pod uwagę rozwój mediów, również odgrywają istotną rolę w uzyskaniu możliwie najbardziej zróżnicowanego ogólnego obrazu komunikacji międzykulturowej (por. Lüsebrink 2004, 12).

Jednocześnie krytykuje jej silną orientację na sferę działania gospodarki, odnosząc się do „społecznych ośrodków władzy“, a także często wynikającą z tego „nieludzką instrumentalizację przez te ośrodki“. Właściwe pole pracy antropologii, czyli badanie złożonej i wielowarstwowej „koncepcji kultury“, mija się z celem, jeśli nie uwzględnia się „grup i społeczeństw żyjących na peryferiach, [tj.] na marginesach władzy w systemie globalnym“ (Lüsebrink 2004, 46 i nast.). Wątpliwe jest również, w jakim stopniu jednostronna adaptacja do obcych kontekstów kulturowych wprowadzona do gry przez Podsiadłowskiego może umożliwić udane współistnienie ludzi w dłuższej perspektywie.

Literatura

Bußmann, Hadomud (2008): Komunikacja międzykulturowa. W: Lexikon der Sprachwissenschaft. 4th ed. Stuttgart: Kröner, 302.

Lüsebrink, Hans-Jürgen (2004): Koncepcje komunikacji międzykulturowej. Podejścia teoretyczne i praktyczne odniesienia w perspektywie interdyscyplinarnej. St. Ingbert: Röhrig Universitätsverlag.

Müller-Hartmann, Andreas (2013): Komunikacja międzykulturowa. W: Nünning, Ansgar (red.): Metzler Lexikon. Teoria literatury i kultury. Podejścia – Osoby – Podstawowe terminy. 5th ed. Stuttgart/Weimar: J. B. Metzler, 344.

Podsiadlowski, Astrid (2004): Komunikacja Międzykulturowa i Współpraca. Trening kompetencji międzykulturowych. Z ćwiczeniami i studiami przypadków. Monachium: Franz Vahlen.

Schmidt, Siegfried J. (2013): Teoria komunikacji. W: Nünning, Ansgar (red.): Metzler Lexikon. Teoria literatury i kultury. Podejścia – Osoby – Podstawowe terminy. 5th ed. Stuttgart/ Weimar: J. B. Metzler, 389.

Sommer, Roy (2013): Międzykulturowość. W: Nünning, Ansgar (red.): Metzler Lexikon. Teoria literatury i kultury. Podejścia – Osoby – Podstawowe terminy. 5th ed. Stuttgart/ Weimar: J. B. Metzler, 343 f.