Intercultureel leren

„Als een vorm van sociaal, handelingsgericht en emotioneel leren verschaft het inzichten in verschillende vormen van leren. In de vorm van culturele vergelijkingen moet het zowel leiden tot een nauwkeurigere analyse en relativering van de eigen normen en sociale systemen als tot een vermindering van vooroordelen en etnocentrische houdingen“. (Rinschede 2007)

Het onderwerp multiculturalisme treedt steeds meer op de voorgrond, waardoor een verscheidenheid aan vooronderstellingen over het fenomeen interculturaliteit de boventoon voert. Intercultureel leren gaat hierop in en heeft tot doel het bewustzijn van interculturaliteit te vergroten. Op basis van de interculturele benadering moet het concept de verwerving van interculturele competentie mogelijk maken.

Verklarende benaderingen

„De interculturele benadering […] gaat ervan uit dat er vermeende en feitelijke culturele verschillen zijn, waarvan de ontmoeting leidt tot onwetendheid, misverstanden en problemen, of zelfs tot vooroordelen“ (Ouelsati 2013, 25). Intercultureel leren wordt gezien als een proces met de bedoeling om deze stereotypen tegen te gaan. Weidemann stelt twee stellingen voor als definitie van intercultureel leren:

1. „Intercultureel leren verwijst naar psychologische verandering op basis van ervaringen met culturele verschillen. 2. „Intercultureel leren verwijst naar psychologische verandering op basis van ervaringen met culturele verschillen;

2. „Intercultureel leren verwijst naar psychologische veranderingen die te maken hebben met een veranderde perceptie van en een veranderde manier van omgaan met cultuurverschillen“ (Weidemann 2007, 495).

De twee definities verwijzen naar verschillende raakvlakken met interculturaliteit. In de eerste definitie wordt het leerproces in gang gezet door een verandering in denken als gevolg van subjectieve contactmomenten, terwijl de tweede betrekking heeft op een veranderde perceptie van en omgang met onafhankelijk van de eigen ervaringen. Ervaringen die interculturele competentie bevorderen zijn bijvoorbeeld verblijven in het buitenland.

Het bemiddelingsproces vindt voornamelijk plaats in schoolinstellingen, waar het leerproces het meest aan bod komt. Desalniettemin wordt competentietraining tegenwoordig aangeboden „vooral op het gebied van economie en politiek“ (Bolten 2007, 89). De leerinhoud is flexibel en aangepast aan de groep leerlingen. Het doel is om naast de eigen cultuur ook vreemde culturen te herkennen en uit te gaan van culturele pluraliteit, aangezien de „mens […] drager is van verschillende culturen en identiteiten“ (Hartung/Nöllenburg/Deveci 2013, 8). Mensen confronteren elkaar met verschillende waarden, ideeën en vormen van perceptie, waardoor de handelingen van andere mensen binnen korte tijd worden gecategoriseerd als cultureel vertrouwd of vreemd (vgl. Ouelsati 2013, 25).

Het bewustzijn van de verschillen en de daaruit voortvloeiende acties vormen de interculturele competentie. Het daaruit voortvloeiende interculturele handelingsproces is voortdurend en verandert altijd.

Literatuur

Bolten, Jürgen (2007): Interculturele competentie. Erfurt: Landeszentrale für politische Bildung Thüringen.

Hartung, Regine/ Nöllenburg, Katty/ Deveci, Özlem (2013): Voorwoord. In: ders. (red.): Intercultureel leren. Ein Praxisbuch. Schwalbach am Taunus: Debus Pädagogik.

Nothnagel, Steffi (2018): Intercultureel Leren. Het reconstrueren van culturele ervaringen van verschil op basis van narratief-biografische longitudinale studies. In: Sabisch, K./ Sorensen, E./ Straub, J. (eds.): Schriftenreihe Kultur, Gesellschaft, Psyche. Sociale en culturele studies. Deel 12. Bochum: Bochumer Universitätsverlag.

Ouelsati, Ramses Michael (2013): Intercultureel onderwijs op scholen. In: Hartung, Regine/ Nölleburg, Katty/ Deveci, Özlem (eds.): Intercultureel leren. Een praktisch boek. Schwalbach am Taunus: Debus Pädagogik, 22-35.

Rinschede, Gisbert (2007): Geographiedidaktik. Paderborn: Schöningh.

Schrüfer, Gabriele (2012): Intercultureel Leren. Stappen op weg naar interculturele sensitiviteit. In: Praxis Geographie 11, 10-11.

Weidemann, Doris (2007): Acculturatie en intercultureel leren. In: Straub, Jürgen/ Weidemann, Arne/ Weidemann, Doris (eds.): Handbuch Interkulturelle Kommunikation und Kompetenz: Grundbegriffe – Theorien – Anwendungsfelder. Stuttgart/ Weimar: Metzler, 488-498.