İnsanlar

Düden, Volk terimi altında birçok ana ve alt kategori içermektedir. Hatta 20. yüzyıldan beri Grimm’sche Wörterbuch toplam 15 ana anlam ve dokuz alt anlam saymıştır. Sosyolojik sözlükte şu giriş bulunabilir: „Belirli devlet sınırları içinde birlikte yaşayan, ortak tarihi ve kültürel mirasla birbirine bağlı insan topluluğu (Staatsvolk)“ (Reinhold 2017, 710).

Geniş kelime anlamlarını ve çağrışımlarını kavrayabilmek için tarihsel bağlamı göz önünde bulundurmak gerekir.

Zaman içinde insanlar

Volk kelimesi, net olarak kanıtlanmamış olsa da, çoğu sözlük tarafından Germence fulka „halk, savaş halkı“ kelimesinden türetilmiştir (bkz. Kluge 1963, 825; bkz. Pfeifer 1989). Grimm sözlüğüne göre, en eski anlamı savaşçıların kapalı müfrezesidir (Eski Slav. plŭkŭ „kriegsschar, kämpfende schar“) (bkz. Grimm 1854-1961, 455). Silahlı birlikleri ifade eden askeri halk teriminin yanı sıra, teolojik bir terim olan Tanrı’nın halkı da vardı. Bugün hala kullanılan Staatsvolk terimi ancak 17. yüzyılda, özellikle de Fransız Devrimi’nin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır (bkz. Retterrath 2016, 33).

19. yüzyıla kadar çok çeşitli kelime kullanımları gelişmiştir. Ancak anlamların ortak noktası, din, gelenek, dil veya özel bir amaç ile birbirine bağlı ve/veya benzer özelliklere sahip soyut, hayali veya gerçek bir insan kalabalığına atıfta bulunmalarıdır.

Dalgalanan çağrışımlar

Jörn Retterath Was ist ein Volk adlı kitabında „Güncel siyasi kullanımda Volk kelimesi nadiren kullanılır“ diyor. Tarih de kelimenin kullanımının farklı tezahürlerini göstermektedir. Bu muhtemelen tarih boyunca değişen çağrışımlardan kaynaklanmaktadır. Ortaçağ’da Volk kelimesi soylulardan farklı olarak ‚alt sınıf‘ (sıradan halk) olarak anlaşılmış ve bu nedenle büyük ölçüde olumsuz çağrışımlara sahipken, Fransız Devrimi (1789) ve Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi’nden (1776) sonra ‚eşit haklara sahip tüm vatandaşların toplamı‘ olarak anlaşılmış ve sonuç olarak olumlu bir yük kazanmıştır. Sınırlar toplum içinde çizilmek yerine, toplumun etrafına çizilmiştir (bkz. Retterrath 2016).

Weimar Cumhuriyeti’nde hala her yerde mevcut olan Volk kelimesi, son olarak Nasyonal Sosyalistlerin kendine mal etme girişimiyle tarafsız bir ifade olmaktan çıkmıştır (bkz. Retterrath 2016).

Kelimenin anlamının tarihinin siyasi ve tarihsel-toplumsal gelişimle yakından bağlantılı olduğu belirtilebilir. Kluge, Alman dilinin etimolojik sözlüğünde bu konuda şunları yazmaktadır: „duygusal tonu, konuşmacının tutumuna ve ruh haline bağlıdır.“ (Kluge 1963, 825)

„Biz halkız“ mı?

Christian Böttger, Ethnos adlı kitabında. Der Nebel um den Volksbegriff (Halk Kavramı Etrafındaki Sis) adlı kitabında halk diye bir şeyin hala var olup olmadığı ya da halkların küreselleşen dünyamızda artık yeri olmaması gereken geçmişin ideolojik kurguları olup olmadığı sorusunu soruyor. Bunlar şu anda ele alınması gereken sorulardır ve bu sorularla siyasi ve medyatik olarak bastırılmış bir halk kavramına atıfta bulunmaktadır.

Göç politikaları nedeniyle marjinal siyasi seslerin yükseldiği bir dönemde, bir soy ve kültür topluluğuna ya da bir halk bilincine dayanan bir ‚biz duygusunun‘ varlığı da tartışmaya değerdir (bkz. Böttger 2014).

Ulus terimi genellikle eşanlamlı olarak kullanılmaktadır.

Edebiyat

Böttger, Christian (2014): Ethnos. Ulus kavramı etrafındaki sis. Schnellnach: Lindenbaum.

Duden, Çevrimiçi Baskı: https://www.duden.de/rechtschreibung/Volk [20.06.2018].

Grimm, Jacob u. Wilhelm (1854-1961): Almanca Sözlük. http://www.woerterbuchnetz.de/DWB?lemma=volk [14.06.2018].

Kluge, Friedrich (1963): Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache. 19. baskı. Berlin: de Gruyter.

Reinhold, Gerd (2017): Soziologie-Lexikon. Berlin/ Bosten: Oldenburg Wissenschaftsverlag.

Retterrath, Jörn (2016): „Halk Nedir?“: Volks- und Gemeinschaftskonzepte der politischen Mitte in Deutschland 1917-1924. Berlin: de Gruyter.