Inheemse kennis

Inheemse kennis, in de literatuur vaak traditionele kennis genoemd, definieert „kennis over medicinale of andere nuttige eigenschappen van biologische diversiteit die vaak al generaties lang in een bepaalde gemeenschap of in meerdere gemeenschappen bestaat en deel uitmaakt van de culturele identiteit van deze groepen“ (von Hahn 2004:,7 f.). Het woord inheems komt van het Latijnse indu- „een“ en -genus „geboren“ (cf. Duden Online). Samen staat indigenous dus voor inheems. Er is geen uniforme en vooral juridische definitie bekend van de gebieden waarop de inheemse kennis zich uitstrekt en van de rechten die verbonden zijn aan het gebruik ervan. Toch gaat het in principe om de gebieden „geneeskunde, landbouw, religie, riten en nog veel meer“ (Deacon 2012).

Traditioneel geworteld – een cyclus

Inheemse kennis wordt beschouwd als een traditionele verzameling kennis die inheemse volken decennialang hebben verzameld door observatie en ervaring. Het speelt een belangrijke rol in het dagelijks leven en vooral bij activiteiten, omdat het als een verzameling kennis beslissingen kan beïnvloeden (cf. ibid., 11). Dit proces is vergelijkbaar met een cyclus, in die zin dat het geleerde steeds opnieuw wordt doorgegeven aan de volgende generaties (vgl. Homann 2005, 24). De vorm van voortdurende overdracht bevordert de verspreiding en ook de aanpassing van het geleerde. De belangrijkste reden hiervoor is dat de overdracht grotendeels mondeling gebeurt en de inhoud veranderd kan worden met behulp van taal (vgl. von Hahn 2004, 9).

Volgens de constructivistische benadering verandert traditionele kennis, net als de algemene kennis van een individu, voortdurend en wordt het beschouwd als een flexibel construct. Bestaande omgevingsfactoren hebben een invloed zodat ze aangepast wordt aan de respectievelijke omstandigheden. Bijgevolg is inheemse kennis geen starre entiteit, maar een veranderlijk concept dat meerdere eeuwen kan bestaan, maar altijd iets van zijn oorspronkelijke vorm behoudt.

Het „behoud van culturele integriteit“ (ibid.) is het streven van inheemse volkeren. Vanwege de veranderlijkheid is het noodzakelijk dat een zekere mate van traditie bewaard en beschermd wordt. „Traditionele kennis is gebonden aan een specifieke geografische en culturele context, zodat kennis niet gemakkelijk buiten de betreffende gemeenschap kan worden toegepast“ (ibid., 14). Geografisch gebonden zijn aan een levenswijze en tegelijkertijd aan een locatie heeft tot gevolg dat inheemse kennis slechts beperkt toepasbaar of zelfs onbruikbaar wordt. Een aanzienlijk deel van dergelijke kennis bevindt zich bij inheemse volken, die meestal tot de minderheden in een bevolking behoren. Zij hebben een nauwe relatie met hun omgeving.

Status in de bevolking

Inheemse kennis vertegenwoordigt een verzameling traditionele kennis voor de algemene bevolking, die steeds belangrijker wordt, vooral in de farmaceutische industrie. Dit geldt ook voor andere gebieden. Naast de voordelen voor de algemene bevolking zijn er ook problemen voor de inheemse gemeenschappen. Ze hebben niet de mogelijkheid om hun kennis te patenteren, wat betekent dat het niet kan worden beschouwd als een beperkt kennisgoed en kan leiden tot uitbuiting.

Literatuur

Deacon, Harriet (2012): Geschiedenis herontdekken – immaterieel cultureel erfgoed in Zuid-Afrika.

URL: http://www.goethe.de/ins/za/prj/wom/inw/deindex.htm [02 AUG. 2019].

Dudenredaktion (o. J.): „inheems“ op Duden online. https://www.duden.de/rechtschreibung/indigen#herkunft [06-08-2019].

Hahn, Anja von (2004): Traditionele kennis van inheemse en lokale gemeenschappen tussen intellectuele eigendomsrechten en het publieke domein. Beiträge zum ausländischen öffentlichen Recht und Völkerrecht 170. Berlin/ Heidelberg: Springer.

Homann, Sabine (2005): Inheemse kennis van Borana-pastoralisten over het beheer van natuurlijke hulpbronnen: een casestudy uit Zuid-Ethiopië. Göttingen: Cuvillier.