Hyperculturaliteit, hypercultureel

Multicultureel, pluricultureel, intercultureel, transcultureel, in het Engels ook vaak crosscultureel – en: hypercultureel. Wat betekent dit nog vrij jonge woord? Cultuur, cultureel: Dit woord komt in alle zojuist genoemde termen voor. Wat betekent cultuur eigenlijk? Cultuur komt van het Indo-Germaanse woord kuel „draaien“ en van het Latijnse woord colere, cultura „cultiveren“. Het is dus een term die oorspronkelijk iets met landbouw te maken had.

Wat betekent cultuur vandaag de dag?

Volgens de Nederlandse cultuurwetenschapper Geert Hofstede betekent cultuur het volgende: „Cultuur is de collectieve programmering van de geest die de ene groep mensen onderscheidt van de andere.“

Volgens de Amerikaanse antropoloog Clifford Geertz: „Cultuur is de manier waarop mensen communiceren, hun levenshouding doorgeven en ontwikkelen. Cultuur is het patroon van betekenisgeving waarbinnen mensen (…) hun acties sturen.“

Alexander Thomas, professor in de interculturele psychologie, stelt daarentegen: „Cultuur beïnvloedt de perceptie, het denken, de waarden en het handelen van alle leden van de betreffende samenleving. Aan de ene kant schept het mogelijkheden voor actie en prikkels voor actie, maar aan de andere kant schept het ook voorwaarden voor actie en stelt het grenzen aan actie.“

Samengevat hebben we het over de geest, levenshouding, zingeving, perceptie, denken, waarden en actie. Dit alles wordt gedefinieerd als cultuur.

Enkele voorbeelden

– Waar geloven mensen in en hoe belangrijk is hun geloof voor hen?

– Hoe gedragen mensen zich? Welke normen volgen ze? Bijvoorbeeld in de omgang met emoties, in liefdeskwesties of in conflicten.

– Wat zijn de rolmodellen van kinderen, vrouwen en mannen? Tot wanneer kan een kind nog kind zijn? Hoe zit het met vrouwen die van vrouwen houden en hoe zit het met de man die zich geen man voelt?

Dit zijn allemaal voorbeelden van wat onder cultuur wordt verstaan. We kunnen stellen dat er zowel een grote diversiteit als een groot conflictpotentieel is.

Wat betekent de term hyper?

Hyper komt uit het Grieks en betekent „boven, meer dan of super“. Hypercultureel kan daarom worden omschreven als bovencultureel, bovencultureel of supercultureel. De beroemde uitroep van Rousseau is: „Natuur, natuur!“. In de betekenis van hypercultureel zou dit kunnen worden getransformeerd naar cultuur, cultuur!

De term hypercultureel is bedacht door de Zuid-Koreaanse filosoof Byung-Chul Han, die al 30 jaar in Duitsland woont en filosofie doceert in Berlijn.

Hypercultureel drukt een respectvolle, nieuwsgierige, kosmopolitische houding uit, een perspectief van vrede en culturele rijkdom, en het doel van een gemeenschappelijke toekomst. De term betekent dat er iets nieuws ontstaat uit verschillende culturen – een nieuwe cultuur. Het gaat over het oplossen van grenzen, toenadering en netwerken, d.w.z. een vorm van natuurlijke heterogeniteit zonder culturele grenzen. Je zou kunnen zeggen dat dit een menselijke supercultuur is die door iedereen gedeeld wordt. Maar op welke waarden kan deze cultuur worden gebaseerd?

Literatuur

Han, Byung-Chul (2005): Hyperculturaliteit: cultuur en globalisering. Leipzig, Berlijn: Merve.