Hypercorrectie

De term hypercorrectie kan worden opgevat als een overaanpassing. Günthner meldt het volgende voorval: Een Chinese uitwisselingsstudent die voor zijn doctoraat naar Duitsland kwam, schreef een e-mail aan zijn toekomstige doctoraalmoeder waarin hij heel duidelijk zijn wensen kenbaar maakte over hoe hij zich zijn aankomst en verblijf in het gastland voorstelde. Hij gaf aan wanneer hij van het vliegveld opgehaald wilde worden, hoe zijn kantoor ingericht moest worden en dat er een geschikte flat voor hem gevonden moest worden.

Overaanpassing

De e-mail lijkt een instructie of voorschrift. Blijkbaar had de Chinese gaststudent de stereotiepe Duitsers explicietheid, duidelijkheid en directheid verkeerd geïnterpreteerd. Dit is een voorbeeld van overaanpassing. Omgekeerd kan bijvoorbeeld zeer voorzichtig, extreem beleefd gedrag van Duitsers in China begrepen worden als hypercorrectie omdat het vervreemding veroorzaakt door de mismatch.

Wat doet de ander?

Men kan dus spreken van een eenzijdige aanpassing. Dit gaat voorbij aan het feit dat elke (niet alleen interculturele) communicatie gekenmerkt wordt door interactie. De vraag is dus altijd: Wat doet de ander? Als iemand zich probeert aan te passen aan de ander, wil dat nog niet zeggen dat die persoon daar gelijk in heeft of dat de ander dat wil. Ethisch gezien lijkt het ook twijfelachtig waarom iemand zich eenzijdig zou moeten aanpassen. De pragmatische vraag is hier ook of eenzijdige aanpassing op de lange termijn überhaupt vol te houden is of dat het tot een doodlopende weg leidt.

Gevaar van vervreemding

Juist verschillen in gedrag en handelen zijn vaak aantrekkelijk in interculturele ontmoetingen. Bovendien kan de ander zichzelf dezelfde vraag stellen en zich naar zijn inzicht adaptief gedragen. Wat gebeurt er dan (vergelijk tegencorrectie)? Het is opmerkelijk dat hypercorrecties kunnen leiden tot vervreemding, ook al wordt er eigenlijk toenadering beoogd.

Literatuur

Günthner, Susanne (1993): Discoursstrategieën in interculturele communicatie. Analyses van Duits-Chinese conversaties.

Polfuß, Jonas (2012): Kritische culturele assimilator Duitsland voor Chinese deelnemers. In: Interculture Journal, Issue 17, 27-46.