Hotspots

De term hotspot is afgeleid van het Engelse hot „heet“ en spot „plaats“ en betekent dus hete plek (zie https://www.duden.de/rechtschreibung/Hotspot).

Definitie

Hotspots zijn zogenaamde rijke punten, die verwijzen naar die plaatsen in de communicatie waar cultureel specifieke problemen vaker voorkomen. Hieronder vallen begroetingen, kritiek, verschillende meningen, definities of verklaringen (bijv. „duzen“ / „siezen“) (vgl. Agar 1994, 100).

Rijke punten komen vaak voor in interculturele communicatie, maar zijn er niet noodzakelijk aan gebonden. Dit betekent dat rijke punten zowel binnen een cultuur bestaan als contrastief in een vergelijking van twee culturen. Zodra er zich een moeilijkheid voordoet in een gesprek, kunnen er rijke punten in het spel zijn. Dit kan zowel individueel gedrag als culturele patronen zijn (cf. Heringer 2017, 166). „Rijke punten zijn rijk

– omdat ze inzichten geven in culturen,

– omdat ze ons leren onze eigen verwachtingen te onderzoeken,

– omdat er rekening mee kan worden gehouden en er communicatief mee kan worden omgegaan“ (Heringer 2017, 166).

Het is typerend voor rich points dat er niet alleen moeilijkheden ontstaan op het snijvlak van verschillende culturen, maar ook in meningsverschillen tussen moedertaalsprekers. Er kan worden geconcludeerd dat rijke punten rijk zijn aan cultuur, veel verschillende componenten hebben en verschillend worden gezien en ervaren (vgl. Heringer 2017, 166-167).

Hoe kan een rijk punt beter worden begrepen?

Volgens Agar is de Oostenrijkse term Schmäh een Rich Point op zich, omdat cultuur en geschiedenis diep verankerd zijn in dit woord. „Rijke punten geven aan waar de taalculturele actie is“ (Agar 1994, 106). Agar vergelijkt een rijk punt met een struikelblok waarover iemand valt. Een rijk punt doet zich voor wanneer er communicatie- en begripsproblemen ontstaan en de kennis van de culturele achtergrond onvoldoende is. Als een rijk punt wordt vermoed, moeten verschillen met de eigen cultuur worden onderzocht. Er moeten dan ook verbanden worden gelegd tussen het rijke punt en de wereldbeelden. Dit kan leiden tot een dieper begrip van Rijke Punten (vgl. Heringer 2017, 168-169).

Wat is het verschil tussen rich points en hotspots?

Heringer begrijpt hotspots als rich points waarvan de betekenis gegeneraliseerd is. Om didactische redenen worden algemene hotspots in interculturele communicatie geïdentificeerd en opgesomd. Zulke hotspots zijn meestal ontleend aan ervaring (cf. Heringer 2017, 169). Hotspots zijn dus cultureel specifieke situaties waarin misverstanden voorkomen, zoals alledaagse situaties: begroeten, ja/nee zeggen, cadeaus, lichaamstaal, zwijgen, verontschuldigen, enz. Dit wordt hieronder in meer detail uitgelegd. Rijke punten daarentegen, zoals in het voorbeeld van Schmäh, moeten worden begrepen als een levenshouding en een algemene houding om naar het leven en de dingen te kijken.

Voorbeelden

De keuze voor Du of Sie in het Duits of de Amerikaanse datum zijn voorbeelden van rijke punten. Ook de Oostenrijkse of Weense Schmäh is er een van. Opgemerkt moet worden dat er verschillen van mening zijn over de uitleg van dit woord. In principe wordt met deze term echter een manier van leven bedoeld die gebaseerd is op ironie (cf. Heringer 2017, 166-167). Verder wordt groeten ook tot de hotspots gerekend. Hier worden begroetingen taalkundig, fysiek en gestueel verschillend uitgevoerd, afhankelijk van de taal en cultuur. Zo vereist het Amerikaanse How do you do? of ¿Qué tal? in het Spaans geen direct antwoord. Verder zijn er ook verschillende gewoonten aan de telefoon. Terwijl in Duitsland de gebelde persoon zijn of haar naam zegt, wordt in veel andere landen alleen met ja geantwoord. Naast het taalkundige gedeelte verschilt ook het fysieke gedeelte van land tot land. Zo is een handdruk bijvoorbeeld verplicht in Oostenrijk. In de islamitische cultuur daarentegen schudt een man nooit de hand van een vrouw (cf. Heringer 2017, 169). Verder zijn aanspreekvormen ook verantwoordelijk voor interculturele misverstanden. Daarnaast kunnen persoonlijke vragen grote verwarring veroorzaken in verschillende culturen, bijvoorbeeld in Indonesië (vgl. Heringer 2017, 170 e.v.). Uitnodigingen zijn een ander voorbeeld. Als een feest bijvoorbeeld om 8 uur plaatsvindt, moet de Duitser precies 8 uur te horen krijgen, de Spanjaard 7.40 uur, enzovoort (vgl. Heringer 2017, 172).

Bovendien is het taalprobleem een typisch voorbeeld van hotspots. De vraag rijst welke taal de partners, die uit verschillende taalculturen komen, moeten spreken, enz. (cf. Heringer 2017, 172). Bovendien worden toestemming en afwijzing in verschillende culturen anders gerealiseerd. Ze worden ook uitgedrukt door middel van verschillende gebaren. In China is een glas dat helemaal leeggedronken is bijvoorbeeld een teken dat de gastheer de glazen niet voortdurend bijvult (vgl. Heringer 2017, 174). Verder geven luistergewoonten aan dat er aanzienlijke verschillen zijn tussen culturen, zo wordt stil luisteren in Polen als beleefd beschouwd. Verder wordt religie als een hotspot beschouwd. Daarnaast moet er voorzichtig worden omgegaan met kritiek, complimenten en humor, omdat deze in verschillende culturen anders worden opgevat (vgl. Heringer 2017, 175-177).

Literatuur

Agar, Michael (1994): Het interculturele kader. In: Internationaal Tijdschrift voor Interculturele Relaties 18.

Dudenverlag: https://www.duden.de/rechtschreibung/Hotspot [29.08.2019].

Heringer, Hans Jürgen (2017): Interculturele communicatie. Fundamenten en concepten. 5th ed. Tübingen: Francke.

Rössler, Andrea (2008): Succesvolle woordenschatverwerving in Spaanse lessen. In: Lüning, Marita/ Rössler, Andrea/ Sommerfeldt, Kathrin/ Strickstrack-García, Roswitha/ Vences, Ursula/ Wlasak-Feik, Christine (eds.): Prinzipien und Methoden des Spanischunterrichts. Spaans onderwijzen als vreemde taal. Seelze: Friedrich, 20-25.