Globalizacja

Globalizacja nie jest stanem, ale procesem i może być rozumiana jako „forma ‚denacjonalizacji‘, która wpływa na różne obszary, takie jak komunikacja, kultura, środowisko, polityka i gospodarka“. (Starke/Tosun 2019, 183)

„Globalizacja odnosi się do ogólnoświatowych procesów współzależności, wymiany i zależności. Środki komunikacji i transportu są szczególnie istotne dla światowych przepływów kapitału finansowego, towarów, technologii, ludzi i idei. Fakt, że te współzależności i efekty są dostrzegalne i świadome na całym świecie w nauce i życiu codziennym, jest – w przeciwieństwie do wcześniejszych ponadlokalnych interakcji – istotną cechą obecnej fazy globalizacji“. (Kreff et al. 2011, 126) Ponadnarodowe lub transkontynentalne łańcuchy produkcyjne, globalne powiązania między narodami, względna utrata znaczenia państw narodowych oraz powszechna utowarowienie i kapitalizacja wydają się być szczególnie ważne w tym kontekście (por. Auernheimer 2015, 17).

Fazy globalizacji

Istnieją różne sposoby podziału globalizacji na fazy:

– Globalizacja 1.0: nowa era kolonizacji (1492-1800).

– Globalizacja 2.0: industrializacja (1800-2000)

– Globalizacja 3.0: era informacji (2000 do dziś)

Pierwsza faza charakteryzuje się podróżami odkrywczymi, rozwojem globalnego handlu i prasy drukarskiej. Druga faza obejmuje rewolucję amerykańską i francuską oraz wynalezienie silnika parowego i kolei. Globalizacja 3.0 charakteryzuje się przede wszystkim siecią WWW oraz bezprzewodową i przewodową transmisją danych (por. Mäder 2018, 6).

Innym wariantem podziału globalizacji jest rozróżnienie między przedkolonialną, kolonialną i obecną fazą globalizacji (por. Gingrich 2011, 126).

Globalizacja jako proces

Globalizacja jest

– zjawiskiem percepcyjnym, co oznacza, że świat (wzajemność) staje się „widzialny“, a wszystko jest widziane przez wszystkich i każdego. Proces ten charakteryzuje się głównie elektronicznym wzmocnieniem. Na przykład, ludzie postrzegają krajobrazy innych krajów lub poznają nowe tradycje kulturowe. Ta „widoczność“ jest decydującym powodem nowych ruchów migracyjnych.

– Zjawisko interakcji: Coraz więcej interakcji ma miejsce na arenie międzynarodowej. Wpływają one na siebie nawzajem i obejmują nie tylko towary i usługi, ale także modę, filmy, sztukę, muzykę, jedzenie itp. Nawyki takie jak jedzenie są przyjmowane lub zmieniane. Kultury przestrzeni życiowych nie są już ograniczone do własnego kraju, ale są również dostępne dla innych krajów.

– Zjawisko zazębiania się: Jeśli struktury interakcji zakorzenią się, pojawia się zjawisko zazębiania się. Dominujący aktorzy (np. państwa) tracą niezależność państwową i nie są już autonomicznymi „podmiotami“ (Prisching 2019, 403). Co więcej, ich suwerenność jest kwestionowana przez te procesy (por. tamże, 403).

5 Wymiary globalizacji

Globalne skutki ekologiczne

– Ekonomia środowiskowa: Kryzysy ekologiczne stanowią nowe wyzwania nie tylko dla państwa, ale także dla wszystkich innych krajów. Przykładowo, niedobór zasobów naturalnych, rosnący ruch drogowy czy nawet zmiany klimatyczne stanowią problem dla wszystkich państw, a ich konsekwencje są powszechne na całym świecie (por. Preyer 2018, 309).

– Równowaga ekologiczna: Należy ustanowić równowagę i koordynację między „zapotrzebowaniem na wydajność jako normą społeczną a równowagą społeczną w korzystaniu ze środowiska“ (ibid., 310).

Globalizacja kulturowa

– Konkurencja interpretacji: Dostęp innych kultur tworzy „globalny rynek stowarzyszeń kulturowych konkurujących o członków swoimi obietnicami odkupienia“. (tamże, 311)

– Globalna dyfuzja: nowe formy istniejącej praktyki są ponownie łączone, tak że globalizacja prowadzi do nowego synkretyzmu (por. tamże, 311).

Globalizacja gospodarcza

– Otwarcie rynku: tworzenie sieci produkcji, usług i marketingu przez globalnych graczy prowadzi do otwarcia nowych rynków (por. tamże).

– Tworzenie sieci: Sieci technologii komunikacyjnych są globalne. Zakłada się, że „globalny system gospodarczy w swojej strukturze i funkcji składa się z segmentów sektorów gospodarczych, regionów i państw“ (tamże, 312).

Globalizacja polityczna

– Globalne zarządzanie: Globalne problemy, takie jak choroby lub zanieczyszczenie środowiska oznaczają, że muszą one być regulowane na poziomie międzynarodowym. W tym kontekście globalne zarządzanie nie jest rządem światowym, ale „polityką pośrednią“ (Willke 2002 (FN 307)), która zajmuje się rozwiązywaniem problemów (por. Preyer 2018, 314).

– Globalne zarządzanie: W zglobalizowanym społeczeństwie nie ma podmiotu, który mógłby przejąć zadania globalnego zarządzania. Nierealistyczne jest, aby aktor instytucjonalizował prawodawstwo (por. tamże, 315).

Globalizacja komunikacji społecznej poprzez nowoczesne technologie komunikacyjne

– Sieć mediów cyfrowych: Cyfryzacja prowadzi do globalnej wymiany informacji między sobą bez kontroli organizacji państwowych. Wymiana ta może prowadzić do „zmiany w naszym rozumieniu społeczeństwa, ale także historii i świadomości“ (tamże, 316).

– Sektor zapośredniczony: Nowoczesne technologie komunikacyjne są również nazywane sektorem zapośredniczonym, „dzięki któremu pojawiają się nowe formy współpracy gospodarczej organizacji, struktur komunikacyjnych i wzajemnej obserwacji społecznej“. (tamże, 316) Tylko dzięki temu powstaje globalny system komunikacji (por. tamże).

Literatura

Auernheimer, Georg (2015): Dimensions of Globalisation. Wprowadzenie. Schwalbach: Wochenschau Verlag.

Duden Wirtschaft von A bis Z (2016): Grundlagenwissen für Schule und Studium, Beruf und Alltag. 6th ed. Mannheim: Bibliographisches Institut.

Kreff, Ferdinand et al. (2011): Lexikon der Globalisierung. Bielefeld: Transkript.

Mäder, Olaf B. (2018): Controlling klipp & klar. Wiesbaden: Springler Gabler.

Preyer, Gerhard (2018): Socjologiczna teoria współczesnego społeczeństwa I. Studia nad teorią członkostwa. 2nd ed. Wiesbaden: Springer VS.

Prisching, Mafred (2019): Globalizacja z perspektywy socjologii kulturowej. W: Moebius, Stephan/ Nungesser, Frithjof/ Scherke, Katharina (red.): Handbuch Kultursoziologie, vol. 3: Theorien – Methoden – Felder. Wiesbaden: Springer VS, 401-422.

Starke, Peter / Tosun, Jale (2019): Globalizacja i dyfuzja. W: Obinger, Herbert/ Schmidt, Manfred G. (red.): Handbuch Sozialpolitik. Wiesbaden: Springer VS, 181-203.

Willke, Helmut (2002): Dystopia. Studies on the Crisis of Knowledge in Modern Societies. Frankfurt nad Menem: Suhrkamp.