Etnopluralisme

Etnopluralisme is een theoretisch concept van het zogenaamde Nieuw Rechts. De term is afgeleid van het Griekse ethnos „volk“ en het Latijnse pluralis „meervoud“ en propageert de diversiteit van volkeren. De door Eichberg bedachte term wordt ook wel „racisme zonder rassen“ genoemd. De kern van de theorie is de aanname van fundamentele, onveranderlijke kenmerken van groepen mensen. Bovendien benadrukken etnopluralisten dat elke groep sterker is naarmate de leden ervan meer op elkaar lijken. Een biologistische argumentatie treedt op de achtergrond, terwijl eerder unieke culturele identiteiten worden versterkt (cf. Kellershohn 2016, 284-286).

Etnopluralisme – cultureel racisme

Dit is een racisme „dat – althans op het eerste gezicht – niet langer de superioriteit van bepaalde groepen of volkeren over andere postuleert, maar zich ‚beperkt‘ tot het bevestigen van de schadelijkheid van elke grensvervaging en de onverenigbaarheid van levenswijzen en tradities“ (Balibar 1990, 28). Concepten als ‚ras‘ worden vervangen door conceptuele plaatshouders als ‚cultuur‘ of ‚etniciteit‘ om oude concepten gemoderniseerd te laten lijken. Deze termen hebben echter een soortgelijke connotatie als ras, vandaar dat racismeonderzoek ook spreekt van een overgang van genetisch naar cultureel racisme (vgl. Hall 2000, 11).

Heterogeniteit wordt ontkend

Volgens de filosoof Étienne Balibar is etnopluralisme een racisme „waarvan het dominante thema niet langer biologische erfelijkheid is, maar de onherroepelijkheid van culturele verschillen“ (Hall 2000, 11). Want „met verwijzing naar antropologische, etnologische en psychologische bevindingen wordt de objectiviteit van een diversiteit en ongelijkheid van volkeren – in de differentialistische zin – benadrukt“ (Lausberg 2013, 173). Niet langer wordt de superioriteit van de eigen cultuur of natie gepropageerd, maar „vaste cultureel-territoriale eenheden […] worden gehomogeniseerd als culturele cirkels. Heterogeniteit binnen de gedefinieerde culturen wordt evenzeer ontkend als historische verbanden en continuïteit tussen de geconstrueerde eenheden.“

Literatuur

Balibar, Étienne (1990): Bestaat er een „neo-racisme“? In: Balibar, Étienne/ Wallerstein, Immanuel (eds.): Ras, klasse, natie. Ambivalente identiteiten. Hamburg: Argument, 23-39.

Hall, Stuart (2000): Racisme als ideologisch discours. In: Räthzel, Nora (red.): Theorieën over racisme. Hamburg: Argument, 7-16.

Kellershohn, Helmut (2016): Umvolkung. In: Gießelmann, Bente/ Heun, Robin/ Kerst, Benjamin et al. (eds.): Handwörterbuch rechtsextremistischer Kampfbegriffe. Schwalbach: Wochenschau Verlag, 284-286.

Lausberg, Michael (2013): Das Thema Migration in der Jungen Freiheit und der Deutsche Stimme. In: Kellershohn, Helmut (red.): Die deutsche Stimme in der jungen Freiheit. Münster: Unrast, 164-194.