Etnologie

De term etnologie is samengesteld uit de twee Griekse woorden ethnos „volk“ en logos „klant“, zodat de discipline tot in de 20e eeuw etnologie werd genoemd (Fischer 2003, 16).

Etnologie is een wetenschappelijke discipline die haar onderzoek richt op het methodologische en theoretische onderzoek van verschillende etnische groepen. In het bijzonder streeft deze wetenschappelijke benadering van etniciteiten naar het creëren van een vergelijking, d.w.z.: „op deze manier heeft het etnologische discours specifieke manieren ontwikkeld om grenzen te bepalen, collectieve identiteiten en ondubbelzinnige (culturele) affiliaties vast te stellen“ (Friese 2007, 190).

Gemeenschappen van collectieve identiteit

Voor dit wetenschappelijk gereflecteerde kennisproces is de bespreking van individuele etnische groepen essentieel, waarbij het niet gaat om het accentueren van individuen, maar om het representeren van een collectief. Met collectief wordt in deze context een etniciteit bedoeld die het bestaan van een gemeenschap omvat. „Leden van een etnische gemeenschap beschouwen zichzelf als een homogene gemeenschap met een collectieve identiteit“ (Broszinsky-Schwabe 2011, 52) en creëren met dit zelfbewustzijn een duidelijk onderscheid met andere etnische groeperingen. De gemeenschappen beroepen zich op dezelfde afkomst, een gedeelde geschiedenis, conventionele affiniteit in cultuur en levensstijl en individueel „etnisch zelfbewustzijn“ (Broszinsky-Schwabe 2011, 52).

Deze parameters stellen het etnologische veld niet alleen in staat om een gedifferentieerd debat te voeren, maar bieden ook een vergelijking van „de eigen cultuur, zelfs en vooral wanneer de Ander dient om de eigen cultuur te vormen en te begrijpen“ (Friese 2007, 189).

Een breed onderzoeksveld

Door de diversiteit van volkeren heeft dit veld zich verdeeld in verschillende subdisciplines, omdat het voor wetenschappers niet mogelijk is om zich te richten op „alle objecten, problemen en methoden van het onderwerp“ (Fischer 2003, 18). Er zijn twee hoofdrichtingen ontstaan: Regio en Cultuur.

In de regionale subdiscipline kan de focus bijvoorbeeld worden gelegd op continenten, subcontinenten of historisch verwante regio’s. De culturele subdiscipline houdt zich bezig met het onderwerp cultuur. De subdiscipline Cultuur houdt zich bezig met verschillende gebieden zoals kunst, religie en economie. Daarnaast stelt de discipline andere zwaartepunten die betrekking hebben op specifieke onderzoeksvragen en onderzoeksbenaderingen, wat resulteert in een breed spectrum van potentiële subdisciplines, die „grenzen aan of [overlappen] met gebieden van andere disciplines“ (Fischer 2003, 18 f.).

Literatuur

Broszinsky-Schwabe, Edith (2011): Interculturele communicatie. Misverstanden – Begrip. Wiesbaden: Springer.

Fischer, Hans (2003): Etnologie als wetenschappelijke discipline. In: Fischer, Hans/ Beer, Bettina (eds.): Etnologie. Inleiding en overzicht. Berlijn: Reimer, 13-31.

Friese, Heidrun (2007): Etnografische, etnologische en cultureel antropologische benaderingen. In: Straub, Jürgen/ Weidemann, Arne/ Weidenmann, Doris (eds.): Handbuch interkulturelle Kommunikation und Kompetenz. Basisbegrippen – theorieën – toepassingsgebieden. Stuttgart: Metzler, 188-200.

Reichmayr, Johannes/ Ottomayer, Klaus (2007): Ethnopsychoanalyse en dieptehermeneutiek. In: Straub, Jürgen/ Weidemann, Arne/ Weidenmann, Doris (eds.): Handbuch interkulturelle Kommunikation und Kompetenz. Basisbegrippen – theorieën – toepassingsgebieden. Stuttgart: Metzler, 249-260.