Emic vs. etic

Terminy emic i etic wywodzą się z etnolingwistyki. Opisują one dwie przeciwstawne, naukowo-metodologiczne perspektywy badawcze. W naukach społecznych oraz w badaniach porównawczych i międzykulturowych badacze mogą również przyjąć podejście emic lub etic.

Perspektywa zewnętrzna i wewnętrzna

Perspektywa emiczna opiera się na kulturowo odpowiednim spojrzeniu wewnętrznym – próbuje spojrzeć na zjawiska oczami osób, których one dotyczą, tworząc w ten sposób humanistyczny ideał „perspektywiczności“. Podejście emic ma na celu odkrycie funkcjonalnie istotnych aspektów w danej kulturze.

Z drugiej strony, w podejściu etycznym badacze przyjmują punkt widzenia spoza badanej kultury i starają się dostosować do ideału „obiektywizmu“ nauk przyrodniczych. W ten sposób można znaleźć uniwersalne standardy porównawcze (por. Helfrich-Hölter 2013, 27).

O pojawieniu się terminów

Oba terminy zostały po raz pierwszy użyte przez amerykańskiego lingwistę i antropologa Kennetha Pike’a w jego książce Language in Relation to a Unified Theory of the Structure of Human Behavior (1967). Niemieckie słowa emisch i etisch pochodzą od angielskich terminów emic i etic. Wywodzą się one z językoznawstwa – fonetyka opisuje cechy dźwiękowe, które można wykorzystać do opisania inwentarza dźwięków wszystkich języków, podczas gdy fonemika identyfikuje te cechy dźwiękowe, które przyczyniają się do różnicowania znaczenia w badanym języku. Później para terminów została przejęta i zmodyfikowana przez Harrisa.

Celem podejścia etycznego jest zbadanie wpływu kultury na indywidualne działania i myśli. Jest ona postrzegana jako zmienna „niezależna“, np. w postaci warunków szkolnych lub stylów edukacyjnych, która wpływa na zmienne „zależne“ (uczenie się, działanie).

Zgodnie z podejściem emic kultura jest jednak czynnikiem wewnątrz jednostki, tj. integralną częścią ludzkiej myśli i działania.

Różnice w podejściach

Oba podejścia można również odnieść do powodów i przyczyn określonych działań. Przyczyny działania niekoniecznie muszą być świadome dla danej osoby, a zatem mogą być badane z perspektywy etycznej. Z drugiej strony, jeśli powody własnych działań i myślenia są wyjaśniane przez samą zainteresowaną osobę, bada ona z perspektywy emic.

Lohmeier podaje następujący przykład podejścia emicznego: katolicka osoba z Irlandii Północnej badająca problemy w swoim kraju i należąca do badanego obszaru. Z kolei protestancki północny Niemiec prowadzący podobny projekt w katolickim mieście w Irlandii Północnej byłby przykładem podejścia etycznego (por. Lohmeier 2017, 31).

Emic vs. etic?

Perspektywy etic i emic nie wykluczają się wzajemnie, a raczej uzupełniają. Jacobs i Helfrich-Hölter odnoszą się do Berry’ego: „W przypadku porównawczego badania etycznego dwóch kultur, każda z nich musi być analizowana emicznie. Zgodnie z jego poglądem, na początku porównawczego badania kulturowego badacze kierują się koncepcją, która wywodzi się z ich własnej kultury, tj. jest emiczna (por. Jacobs 2000; Helfrich-Hölter 2013).

Ze względu na narzucone podejście etyczne, staje się ono również pojęciem emicznym w obcej kulturze poprzez przeniesienie obserwacji z jednej kultury do drugiej. Poprzez modyfikację można również stworzyć koncepcję emiczną dla kultury obcej, tak aby badania emiczne były prowadzone równolegle w obu kulturach. Jeśli badane koncepcje pokrywają się, możliwe jest porównanie międzykulturowe (por. Jacobs 2000, 132).

Literatura

Harris, Marvin (1976): History and Significance of the Emic/ Etic Distinction. W: Annual Review of Anthropology. 5th ed. New York: Columbia University, 329-350.

Helfrich-Hölter, Hede (2013): Porównawcza psychologia kulturowa. Wiesbaden: Springer.

Jacobs, Gabriele (2000): Różnice kulturowe w postrzeganiu sprawiedliwości przez europejskich menedżerów: studium porównawcze decyzji personalnych w sektorze bankowym. Münster: LIT.

Lohmeier, Christine (2017): Między „gone native“ a „jednym z nas“: refleksje na temat etic i emic pozycjonowania na polu badawczym. W: Scheu, Andreas M. (red.): Evaluating Qualitative Data: Strategies, Procedures and Methods of Interpreting Non-standardised Data in Communication Studies. Münster: Springer, 29-39.

Pike, Kenneth (1967): Language in Relation to a Unified Theory of the Structure of Human Behavior. The Hague [et al:] Mouton.