Çeşitlilik

Çeşitlilik terimi sabit, açıkça tanımlanmış bir kavrama atıfta bulunmamakta, „toplumsal çeşitliliğin uygun siyasi, hukuki, ekonomik ve pedagojik ele alınışına ilişkin soruyu ele alan“ bir söylemi temsil etmektedir (Sievers 2013, 16 f.). Buna göre, iki farklı çeşitlilik anlayışı vardır. Bir yanda farklılıklara odaklanan çeşitlilik anlayışı, diğer yanda ise ortaklıklar ve farklılıkların bir sentezi anlayışı (bkz. Sievers 2013, 17).

Çeşitlilik ve farklılık

Schönhuth bu bağlamda terimin çeşitlilik ve çeşitlilik anlamında çeşitlilik anlamına gelebileceği gibi farklılık ve tikellik anlamında farklılık anlamına da gelebileceğini belirtmektedir. Çeşitliliğin olumlu, farklılığın ise olumsuz anlamda kullanıldığına dikkat edilmelidir (bkz. Schönhuth 2011, 52). Sievers de iki seviyeli çeşitlilik yaklaşımını vurgulamakta, ancak analitik ve normatif yaklaşım arasında ayrım yapmaktadır. İlki sadece kendi başına çeşitliliği ayırt ederken, normatif yaklaşım önceki tanımları olumlu bir şekilde değerlendirir ve her insanın takdir edilmesini vurgular (Sievers 2013, 17).

Allemann-Ghionda’ya göre çeşitlilik, bireysel ve grupla ilgili özelliklerden oluşmaktadır. Ayrıca bunların kısmen doğuştan geldiğini, kısmen bireysel olarak edinildiğini ve kısmen de yasalar, kurumsal uygulamalar ve çerçeve koşullar tarafından yaratıldığını belirtmektedir. Allemann-Ghionda örnek olarak sosyo-ekonomik statü, etnik köken, milliyet, cinsiyet veya toplumsal cinsiyet, din ve çok daha fazlasını işaret etmektedir (bkz. Allemann-Ghionda/ Bukow 2011, 25). Ayrıca Schröter’e göre çeşitlilik kavramı hoşgörü, ayrımcılık karşıtlığı ve fırsat eşitliğinin gerçekleştirilmesi taleplerini de içermektedir (Schröter 2009, 79). Bu nedenle Schönhuth’a göre çeşitlilik kavramı, kültürel çeşitlilik ile devlet ya da uluslarüstü eylemler arasındaki karşılıklı ilişkide ve işyerinde önemli hale gelmektedir (bkz. Schönhuth 2011, 54).

Çeşitlilik eğitimi ve çeşitlilik yönetimi

Çeşitlilik kavramının önemi, çeşitlilik eğitimi kavramı ve çeşitlilik yönetimi kavramı gibi diğer kavramlara da yansımaktadır. Barmeyer’e göre, ikincisi „bir kurumdaki üyelerin heterojenliğini bir fırsat ve değer olarak kabul eden ve her bir çalışanın ilgili potansiyelini etkin bir şekilde kullanmayı amaçlayan […]“ bir Amerikan kavramıdır (Barmeyer 2012, 40).

Bu bağlamda, çeşitliliğin dört boyutu olacaktır – kişisel, içsel, dışsal ve örgütsel. Farklılıkların eğitimi konsepti de farklılıkları bir potansiyel ve zorluk olarak görmenin yanı sıra fırsat zenginliğine de odaklanmaktadır. Ancak bu bağlamda, yerine getirilmesi gereken çok sayıda görev olacaktır. Kavram, merkezi kültürel teknikler, kendi seçtiği konular ve kendi ilgi alanları temelinde öğrenme, heterojen öğrenme gruplarına sahip kapsayıcı eğitim kurumları, iç farklılaştırma, dezavantajların telafisi ve erişilebilirlik vb. alanlarda eğitimde uygulanmalıdır (bkz. Hauenschild/ Robak/ Sievers 2013, 12-13).

Çeşitlilik kavramının değerlendirilmesi

Araştırmalarda eleştirilen noktalardan biri, çeşitlilik kavramının, ‚renkliliğin‘ amaç değil sorun olduğu toplumsal ayrımların yeniden üretilmesinden ibaret olduğudur. Zira söz konusu olan gece-gündüz gibi ayrımlar değil, kadın-erkek, göçmen-göçmen olmayan, engelli-engelsiz vb. ayrımlara ilişkin toplumsal eşitsizliklerdir (bkz. Walgenbach 2017, 121).

Buna atıfta bulunan Hormel, çeşitlilikle ilgili söylemlerin iki yaklaşımı, yani ayrımcılık karşıtı programlama ile çeşitli sonuçları artırmak için sosyal ve kültürel çeşitliliğe değer verme yaklaşımını birleştirmeye çalıştığını formüle etmektedir (bkz. Hormel 2008, 21). Sievers, çeşitlilik teriminin çeşitlilik, heterojenlik veya farklılık gibi terimlerden ayırt edilebilmesi ve daha fazla içerik taşıyabilmesi için tanımsal bir netleştirmeye ihtiyaç duyduğunu belirtmektedir (bkz. Sievers 2013, 18).

Literatür

Allemann-Ghionda, Cristina/ Bukow, Wolf-Dietrich (eds.) (2011): Çeşitlilik Mekanları. Biçimler, düzenlemeler ve sahnelemeler. Wiesbaden: VS.

Barmeyer, Christoph (2012): Çeşitlilik Yönetimi. İçinde: ers.: Taschenlexikon Interkulturalität. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 40-42.

Hauenschild, Katrin/ Robak, Steffi/ Sievers, Isabel (eds.) (2013): Çeşitlilik Eğitimi. Zugänge – Perspektiven – Beispiele. Frankfurt a. M.: Brandes & Apsel.

Hormel, Ulrike (2008): Çeşitlilik ve Ayrımcılık. In: Sozial Extra 11/12, Praxis aktuell: Soziale Arbeit und Diversity, 20-23.

Schönhuth, Michael (2011): Çeşitlilik. In: Kreff, Fernand/ Knoll, Eva-Maria/ Gingrich, Andre (eds.): Lexikon der Globalisierung. Bielefeld: Transkript.

Schröter, Susanne (2009): Toplumsal Cinsiyet ve Çeşitlilik. Kültürel Çalışmalar ve Tarihsel Yaklaşımlar. In: Andresen, Sünne/ Koreuber, Mechthild/ Lüdke, Dorothea (eds.): Gender and Diversity: Nightmare or Dream Couple? Toplumsal cinsiyet ve eşitlik politikasının „modernizasyonu“ üzerine disiplinler arası diyalog. Wiesbaden: VS.

Walgenbach, Katharina (2017): Heterojenlik – kesişimsellik – eğitim biliminde çeşitlilik. Opladen/ Toronto: Barbara Budrich Verlag.