Belirsizliğe karşı tolerans

Kültürlerarası yetkinlik, sosyal yetkinlik alanında sınıflandırılır. Sosyal yeterlilik, kültürel ortamda uygun bir görünüm sağlar. Kültürlerarası yetkinlik aynı zamanda kültürel olmayan bir ortamda etkileşim kurma becerisini de destekler. Bir kişi yabancı kültürlerden bireylerle etkileşime girebiliyorsa ’sosyal olarak yetkin‘ olarak tanımlanır. Bu, insanların karşı tarafın algılarını ve fikirlerini kavrayabilmesiyle sağlanır. Kişinin kendi sosyal davranışları yabancı kültürün bakış açısından sorgulanmalı ve gerekirse düzeltilmelidir. Kişinin kendi değer ve norm fikirleri dışlanmamalı, esnek bir şekilde ve duruma göre uyarlanmalıdır.

Kültürel olarak yerli ve kültürel olarak yabancı

Bunun ön koşulu, kültüre özgü ve kültüre özgü olmayan davranış kalıplarının varlığına dair farkındalığın yanı sıra kişinin kendi değerleri üzerinde düşünmeye ve bunları değiştirmeye istekli olmasıdır. Sosyal ve kültürlerarası yetkinliğin genellikle öğrenilebilir olduğu düşünülmektedir; bu nedenle kültürlerarası yetkinliğin gelişiminde belirleyici bir etkiye sahip olan temellerin erken sosyalleşme döneminde atıldığı varsayılmaktadır. Bu nedenle kültürlerarası yetkinliğin kazanılması ülkeye özgü bilgi, yabancı dil becerileri, kültürel gelenekler veya davranış kalıplarıyla sınırlı değildir. Kültürlerarası yetkinlik, insanları kendi kültürlerini algılama, yansıtma ve sorgulama konusunda duyarlı hale getirmelidir. Bunun için bireyin kendi kültürünü ve bunun sonucunda ortaya çıkan eylem kalıplarını anlamış olması gerekir (bkz. Derboven/ Kumbruck 2005, 6 f.). Kühlmann, kültürlerarası yetkinliğe ulaşmanın temel ön koşulu olarak yedi gereklilik tanımlar. İlk olarak, belirsizliğe tolerans göstermekten bahseder (bkz. Kühlmann 1995, 36).

Belirsizliğe tolerans – bu nedir?

Kültürlerarası yetkinliği daha iyi tanımlamak için, çoğu belirli kişilik özelliklerinin listelerine dayanan çeşitli modeller geliştirilmiştir. Kültürlerarası yetkinlik modellerinin çoğunda, belirsizliğe tolerans temel bir özellik olarak listelenmiştir (bkz. Straub/ Weidemann/ Weidemann 2007, 42 f.).

Muğlaklık terimi Latince’den gelir ve belirsizlik anlamına gelir. Dolayısıyla, belirsizliğe tolerans, belirsizliği ve çelişkiyi tanıma ve bunun sonucunda ortaya çıkabilecek belirsizliği tolere etme yetkinliğini tanımlar (bkz. Derboven/ Kumbruck 2005, 6).

Kültürel beklentiler

Kültürlerarası karşılaşmalarda her zaman kişinin kendi kültürel beklentileriyle çelişen yeni durumlar ortaya çıkar. Bu uyumsuzluklar iletişim ortakları üzerinde büyük bir baskı yaratabilir. Rol mesafesi ve empati bu durumların algılanmasına ve ifade edilmesine yardımcı olabilir (bkz. Krappmann 1973, 150).

Etkileşimde bulunanlar öncelikle „karşılıklı beklentilerde birbirlerine uyum sağlamalı“ (Krappmann 1973, 151) ve etkileşim için yeni koşulları müzakere etmelidir. Sonuç olarak, etkileşime girenlerin ihtiyaçları artık tam olarak karşılanamaz. Bu süreçte, „tüm etkileşim ortakları […] her durumda kendi özgüllüklerini koruyan bir kimliği korumaya ve sunmaya çalışır“ (Krappmann 1973, 151).

Farklılıkları kabul etmek

Etkileşimlere katılmanın ön koşulu, bireylerin kimliklerinin korunması ve aynı zamanda beklentilerin çeşitliliğinin ifade edilmesidir. Temelde, diğer insanlarla etkileşim duygusal ihtiyaçların tatminini içerir. Bu ihtiyaçların en azından bir kısmını tatmin etmek için insanlar etkileşime girerler. Ortaya çıkan farklılıkları ve uyumsuzlukları kabul etmek zorundadırlar, çünkü bunlar her türlü etkileşimsel ilişkinin bir parçasıdır (bkz. Krappmann 1973, 151). Bu bağlamda, „bireyin […] kararsızlıktan kaçamayacağı“ çok açık hale gelir (Krappmann 1973, 152).

Krappmann’a göre, belirsizliğe tolerans, kişinin kendisinde ve etkileşim ortaklarında çelişkili rol katılımını ve motivasyon yapılarını eşit derecede tolere etme yeteneğidir (bkz. Krappmann 1973, 155). Bu nedenle, belirsizliğe tolerans, özellikle kültürlerarası alanda birey için etkileşim olasılığını açar. Aynı zamanda, bireye „çok çelişkili durumlarda“ bile çeşitli normlar ve güdüler arasında bir denge kurabileceğini açıkça göstererek kaygıyı azaltır (Krappmann 1973, 155).

Kimlik oluşumu

Sonuç olarak, belirsizliğe tolerans sadece kültürlerarası karşılaşmalarda önemli bir yetkinlik değil, aynı zamanda bireyin kimlik oluşumu için de önemlidir. KiĢisel kimliğinin geliĢiminde birey sürekli olarak „çatıĢan özdeĢleĢmeleri sentezlemek“ zorunda kalır (Krappmann 1973, 167). Çünkü „bu [belirsizliğe tahammül] olmaksızın, hiçbir ego kimliği düşünülemez, çünkü bu kimlik kendini arzu edilen beklentiler arasında ve ortak bir sembol sistemi çerçevesinde dengeleyerek ifade etmelidir“ (Krappmann 1973, 167).

Her insan, beklentiler ve ihtiyaçların her zaman örtüşmediği ve kişisel deneyimler ile genel olarak geçerli değer sistemleri arasında boşluklar olduğu gerçeğiyle yüzleşmek zorundadır. Eğer bir birey bu belirsizlikleri inkar eder ya da bastırırsa, bir kimlik geliştiremez ve dolayısıyla etkileşimlerde kendi bakış açısını temsil edemez (bkz. Krappmann 1973, 167).

Edebiyat

Derboven, Wibke/ Kumbruck, Christel (2005): Interkulturelles Training Trainingsmanual zur Förderung unterkultureller Kompetenz in der Arbeit. Heidelberg: Springer Verlag.

Krappmann, Lothar (1973): Soziologische Dimension der Identität. Strukturelle Bedingungen für die Teilnahme an Interaktionsprozessen. 3. Auflage. Stuttgart: Klett.

Kühlmann, Torsten (1995): Mitarbeiterentsendung ins Ausland – Auswahl, Vorbereitung, Betreuung und Wiedereingliederung. Göttingen: Verlag für Angewandte Psychologie.

Straub, Jürgen/ Weidemann, Arne/ Weidemann, Doris (Hrsg.) (2007): Handbuch interkultureller Kommunikation und Kompetenz. Grundbegriffe – Theorien – Anwendungsfelder. Stuttgart: J. B. Metzler.