Annuleer cultuur

De term ‚Cancel culture‘ komt oorspronkelijk uit Amerika en verwijst naar de collectieve uitsluiting van een persoon of organisatie vanwege een beledigende of discriminerende uitspraak die hij of zij heeft gedaan. De wortels van dit fenomeen liggen in de sociale media, waar ‚cancelcultuur‘ kan worden beoefend door de meerderheid van de media-aandacht terug te trekken.

Constructief potentieel

Volgens deze opvatting zou de beschuldiging van het beoefenen van de ‚cancelcultuur‘ theoretisch kunnen duiden op een onbesuisde laster jegens een persoon en kunnen leiden tot een constructieve discussie waarin bijvoorbeeld de discriminerende inhoud van een uitlating wordt besproken. In de praktijk wijkt het gebruik van de term echter vaak af van zijn feitelijke constructieve potentieel.

Politiek gebruik

De facto wordt ‚Cancelcultuur‘ vooral gebruikt als politieke strijdterm tegen mensen die volgens hen wijzen op herhaaldelijk discriminerende inhoud van een (prominent) persoon. Een voorbeeld hiervan is het mediaprotest dat Joanne K. Rowling aantrok omdat ze meerdere keren de aandacht zou hebben getrokken met vermeende transfobe tweets (cf. Schwarz 2020). Het gaat dus zelden om een boycot vanwege een eenmalig wangedrag, maar eerder om het zichtbaar maken van vermeende herhaalde discriminatie. Of er daadwerkelijk sprake is van discriminatie staat natuurlijk altijd ter discussie en is in principe controversieel en soms bitter bediscussieerd.

Sneeuwvlok

De term ‚cancelcultuur‘ lijkt synoniem te zijn aan het verwijt van ‚politieke correctheid‘. Beide uitdrukkingen worden gekenmerkt door het feit dat ze een grote menigte voorstellen die de vrijheid van meningsuiting zou willen (en kunnen) censureren. Het denkbare doel van degenen die bekritiseerd worden, zou echter ook kunnen zijn om de beschuldiging van discriminatie te relativeren zonder dat ze met de feitelijke kritiek te maken krijgen. Op die manier wordt het debat mogelijk al beëindigd voor het ontstaat. Hiertoe worden de critici vaak beschuldigd van overgevoeligheid, zoals tot uiting komt in de denigrerende term ‚Generatie Sneeuwvlok‘, die wordt afgeschilderd als zeer gevoelig en psychologisch kwetsbaar.

Wokeness

De term ‚wokeness‘ (opwekking) wordt ook gebruikt in een polemische overdrijving om de ‚Snowflakes‘ te denigreren. Een neutrale definitie van ‚wokeness‘ zou daarentegen zijn dat er gestreefd wordt naar een alomvattende sensibilisering zonder dat deze ooit volledig bereikt wordt.

Brief over rechtvaardigheid

Een andere overeenkomst met het ‚politieke correctheid‘-debat is die van de tegenstanders. De 150 handtekeningen onder Harper’s Magazine’s A Letter on Justice and Open Debate, gepubliceerd in 2020, die zich uitspreekt tegen de ‚Cancel culture‘, zijn allemaal afkomstig van prominente actoren uit de kunst- en media-industrie. Dit is een bevoorrechte groep die bepaalde politieke activisten en groepen, vooral die ter linkerzijde, beschuldigt van ‚cancelcultuur‘. De jurist en voormalig minister van Arbeid van de VS Robert Reich beoordeelt de Brief van Justitie als volgt:

„Ik weigerde de brief te ondertekenen omdat Trumpisme, racisme, xenofobie en seksisme de afgelopen jaren zo’n vrije en kwaadaardige invloed hebben gehad dat we de uiting van woede en hartzeer die eindelijk wordt gehoord, moeten eren en respecteren.“ (Zwart, 2020)

Literatuur

„Belijd je zonden – Taalpolitie“: https://www.kontextwochenzeitung.de/debatte/487/beichte-deine-suenden-6895.html

Harper’s Magazine (2020): Een brief over rechtvaardigheid en open debat: https://harpers.org/a-letter-on-justice-and-open-debate/

Orzessek, Arno (2020): Van de Feuilletons. Als politieke correctheid de norm wordt. In: Deutschlandfunk Kultur: https://www.deutschlandfunkkultur.de/aus-den-feuilletons-wenn-politische-korrektheit-zur-norm.1059.de.html?dram:article_id=468280

Pilarczyk, Hannah (2020): Debat over Cancel Culture Veel breuken, veel gevechten. In: Spiegel Online: https://www.spiegel.de/kultur/cancel-culture-viele-graeben-viele-kaempfe-essay-a-60615caf-c115-467e-a2e3-3e3e7bdca606

Popcultuurwoordenboek: Annuleercultuur. https://www.dictionary.com/e/pop-culture/cancel-culture/

Schmitt, Uwe (2016): De verwende „snowflakes“ en hun vijanden. https://www.welt.de/vermischtes/article159946299/Die-verhaetschelten-Schneeflocken-und-ihre-Feinde.html

Schwarz, Carolina (2020): Offener Brief gegen „Cancel Culture“: Die Vielfalt im Diskurs. In: Taz: https://taz.de/Offener-Brief-gegen-Cancel-Culture/!5694595/

Schwarzer, Matthias (2020): Dieter Nuhr en de verontwaardiging: Wat is „Cancel Culture“ eigenlijk? In: RND Redaktionsnetzwerk Deutschland: https://www.rnd.de/medien/cancel-culture-was-ist-das-und-warum-benutzen-dieter-nuhr-und-andere-den-begriff-6CAKQ5TQRJCJFDJ3WIMY4S7GT4.html

Woordenboek: sneeuwvlokgeneratie. https://www.urbandictionary.com/define.php?term=snowflake%20generation