Akomodacja

Akomodacja oznacza „ogólny termin określający właściwość systemu do osiągania lepszej adaptacji i wydajności poprzez ponowne dostosowanie“ (Fröhlich 2010, 47). Pochodzi on od łacińskiego rzeczownika accomodatio „dostosowywać się“ (por. Scholze-Stubenrecht 1997, 42). W biologii akomodacja odnosi się do „przystosowania oka do różnych zakresów odległości“ (Fröhlich 2010, 47). Termin ten można spotkać również w językoznawstwie, religioznawstwie i psychologii uczenia się.

Procesy poznawcze w psychologii uczenia się

Psycholog rozwojowy Jean Piaget wprowadził ten termin w swojej teorii rozwoju poznawczego dzieci. Akomodacja jest jednym z dwóch zasadniczych procesów w rozwoju uczenia się dzieci. Oznacza zdolność osoby do zmiany swojego zachowania (uczenia się), czyli sposobu przetwarzania nowych wrażeń. Przeciwstawnym terminem jest asymilacja, która opisuje włączenie nowych rodzajów wrażeń zewnętrznych do już istniejących kategorii lub systemów bez ich zmiany (por. Piaget 1983, 106 i nast.).

Przykładem akomodacji jest dziecko, które ma wyobrażenie, że wszystkie rzeczy są albo stałe, albo płynne. Jeśli ten model myślenia zostanie zakwestionowany przez doświadczenie gazu jako substancji, musi on dostosować swój pogląd na stany skupienia. Takie rozdrażnienia są więc kluczowymi punktami w procesach uczenia się.

Akomodacja w kontekście migracji

W konsekwencji możliwe jest również ponowne dostosowanie naszych sposobów myślenia i działania w ramach procesów uczenia się kulturowego. W badaniach migracyjnych akomodacja jest rozumiana przez Christine Langenfeld jako „funkcjonalny proces uczenia się i adaptacji wynikający ze zmiany kulturowej.“ (Langenfeld 2001, 283) Zakłada ona, że akomodacja „może mieć miejsce u danych osób bez zmiany podstawowych przekonań, wartości czy sposobów myślenia“ (Langenfeld 2001, 283).

Według psychologa Wernera Fröhlicha „wymagania środowiskowe[, które] nie mogą być spełnione za pomocą aktualnie dostępnego repertuaru działań“ (Fröhlich 2010, 48) są jedną z przyczyn „zaburzeń wewnętrznej równowagi“ (tamże) i tym samym wywołują akomodację.

Akomodacja – uczenie się z „zaburzeń równowagi“

Zgodnie z definicją Fröhlicha to, co tak zwane kulturowo „obce“, czyli to, co w kontekście niemieckich debat integracyjnych często postrzegane jest jako zaburzenie, może być również rozumiane jako szansa. W rozumieniu Piageta „zakłócenie równowagi“ otwiera bowiem ludziom możliwość urealnienia ich sposobów myślenia i działania.

Socjolog Friedrich Heckmann opisuje asymetryczną wzajemność: „Procesy uczenia się dotyczą imigrantów i tubylców. Choć jest to proces wzajemny, nie jest on jednakowo ważony, w którym imigranci zmieniają się bardziej niż tubylcy, którzy jako osoby ustabilizowane kontrolują zasoby społeczeństwa“ (Heckmann 2015, 80).

Literatura

Fröhlich, Werner D. (2010): Wörterbuch Psychologie. 27. Aufl. München: dtv.

Heckmann, Friedrich (2015): Integration von Migranten. Einwanderung und neue Nationenbildung. Wiesbaden: Springer.

Langenfeld, Christine (2001): Integration und kulturelle Identität zugewanderter Minderheiten. Eine Untersuchung am Beispiel des allgemeinbildenden Schulwesens in der Bundesrepublik Deutschland. Tübingen: Mohr Siebeck.

Piaget, Jean (1983): Piaget’s Theory. In: Mussen, Paul H. (Hrsg.): History, theory and methods. Handbook of child psychology, v. 1. 4. Aufl. New York: John Wiley & Sons.

Scholze-Stubenrecht, Werner (Hrsg.) (1997): Duden. Das Fremdwörterbuch. 6. Aufl. Mannheim u. a.: Dudenverlag.