Acculturatie

De term acculturatie is samengesteld uit de Latijnse termen ad „aan“ en cultura „cultuur“ en kan dus worden vertaald als de kennismaking met een cultuur (zie Ammon 2010, 55). De term werd geïntroduceerd ten tijde van de kolonisatie door Britse en Noord-Amerikaanse culturele antropologen om de gevolgen te beschrijven van het contact tussen twee vreemde culturen. Acculturatie betekent de overname van elementen van een voorheen vreemde cultuur door een individu, een groep of een samenleving. Kennis, waarden, normen, intuïties, vaardigheden, technieken, gewoonten, identificaties, overtuigingen, actiebereidheid, feitelijk gedrag, maar vooral taal kunnen worden overgenomen. Het is een leerproces dat wordt gekenmerkt door internalisering, imitatie en leren van het model, dat vooral op gang wordt gebracht door verovering, kolonisatie, migratie, toerisme, wetenschappelijke contacten of handelsbetrekkingen. Direct contact met vreemde culturen is verplicht voor acculturatie.

Soorten acculturatie

Er kunnen vier soorten acculturatie worden onderscheiden: eenzijdige, wederkerige, volledige en gedeeltelijke acculturatie. Terwijl unilaterale acculturatie alleen de unilaterale overname van een vreemde cultuur beschrijft, betekent wederzijdse acculturatie een bilaterale overname van de vreemde cultuur. Verder wordt onderscheid gemaakt tussen volledige acculturatie, waarbij de ene cultuur alle elementen van de andere, vreemde cultuur overneemt en het resultaat assimilatie is, en gedeeltelijke acculturatie, waarbij slechts gedeeltelijke elementen van de vreemde cultuur in de bestaande cultuur worden geïntegreerd. Bij gedeeltelijke acculturatie vindt vaak compartimentering plaats, d.w.z. integratie van elementen van bepaalde gebieden.

Verder kan acculturatie worden onderscheiden met betrekking tot een cognitieve, sociale, structurele en identificerende dimensie. De cognitieve dimensie omvat het verwerven van kennis en vaardigheden, de sociale dimensie het aangaan van sociale relaties tussen culturen, de structurele dimensie het innemen van bepaalde posities in de samenleving en de identificatieve dimensie het overnemen van waarden en identificaties (vgl. Esser 2018, 4).

Volgens Esser zijn multiculturele samenlevingen het resultaat van mislukte assimilatie en dus mislukte acculturatieprocessen: „Integratie zonder etnische gelaagdheid en zonder etnische arbeidsverdeling veronderstelt altijd een zekere structurele assimilatie en, daarmee samenhangend, acculturatieprocessen op andere terreinen“ (Esser 2018, 5).

Volgens Esser ontstaan etnische conflicten vooral als reactie op cultureel contact wanneer een bepaalde sociale organisatie afhankelijk is van het bestaan van bepaalde elementen van haar cultuur en wanneer de culturele identiteit van de groep of samenleving met acculturatie verloren zou gaan (vgl. Esser 2018, 6).

Literatuur

Ammon, Ulrich (2010): Akkulturation. In: Glück, Helmut (Hrsg.): Metzler Lexikon Sprache. 4. Aufl. Stuttgart: J. B. Metzler.

Esser, Hartmut (2018): Akkulturation. In: Kopp, Johannes/ Steinbach, Anja (Hrsg.): Grundbegriffe der Soziologie. 12. Aufl. Wiesbaden: Springer.