Un/doing Differences

Un/doing Differences is zowel de naam van de DFG-onderzoekseenheid Un/doing Differences. Practices of Human Differentiation aan de Johannes Gutenberg Universiteit Mainz, maar ook haar benadering van het beschrijven en analyseren van culturele processen van categorisatie en differentiatie. Voorlopers van de benadering zijn te vinden in genderstudies met Doing Gender (cf. West/Zimmerman 1987) en in de sociale wetenschappen met Doing Differences (cf. West/Fenstermaker 1995).

Categorieën van sociale praktijken onderscheiden

In beide gevallen wordt ervan uitgegaan dat categorieën van differentiatie, zoals gender, niet onveranderlijk zijn vastgelegd in menselijke subjecten en dat ze hun verschillen belichamen als ’soorten mensen‘, maar dat differentiaties eerder het resultaat zijn van een sociale praktijk, het produceren of ‚doen‘ van verschillen (vgl. Hirschauer/Boll 2017).

De Un/doing Differences-benadering gaat ervan uit dat een fundamentele contingentie van menselijke differentiaties ligt in hun principiële ontkenbaarheid: „Ze kunnen worden getekend of ingetrokken, in stand gehouden of ondermijnd. […] Tegen deze achtergrond probeert de ambivalente uitdrukking un/doing differences conceptueel een altijd vluchtige staat van opschorting te vatten, een fragiel moment van onverschilligheid waarin processen van doen of ongedaan maken beginnen“. (Hirschauer/Boll 2017, 11 f.)

Ongedaan maken van verschillen en meervoudig behoren

De benadering betekent, net als alternatieve concepten voor het beschrijven van menselijke differentiaties, dat menselijke individuen nooit met slechts één categorie beschreven kunnen worden. Het is dus niet mogelijk om alleen mannelijk, alleen zwart of alleen een vertegenwoordiger van de middenklasse te zijn.

Terwijl intersectionaliteit beschrijft (vgl. Crenshaw 1991) dat mensen zich op het „kruispunt“ van verschillende lijnen van verschil bevinden of theorieën over hybriditeit (vgl. Bhaba 1994) uitgaan van een samensmelting van verschillende culturen in (immigranten)biografieën, vat Un/doing Differences multiple belonging op als „een dynamische competitie tussen verschillende differentiatieprocessen, een complex spel van wederzijdse overlapping en terzijde schuiven van menselijke differentiaties. Een […] concreet geval van verschil maken is dus altijd een betekenisvolle selectie uit een reeks concurrerende differentiaties.“ (Hirschauer/ Boll 2017, 12)

Literatuur

Bhabha, Homi K. (1994): The Location of Culture. Londen: Routledge.

Crenshaw, Kimberlé Williams (1994): Mapping the Margins: Intersectionality, Identity Politics, and Violence Against Women of Color. Stanford Law Review 43, 1241-1299.

Hirschauer, Stefan/ Boll, Tobias (2017): Un/doing Differences. Over de theorie en empirie van een onderzoeksprogramma. In: Hirschauer, Stefan (red.). Un/doing differences: Praktijken van menselijke differentiatie. Weilerswist: Velbrück Wissenschaft, 7-26.

West, Candace/ Zimmerman, Don H. (1987): Gender doen. Gender & Maatschappij. Vol. 1, No. 2. In: West, Candace/ Fenstermaker, Sarah (red.) (1995): „Doing Difference“. Gender & Samenleving. Vol. 9, No. 1.