Subcultuur

De term subcultuur komt uit het Latijn en betekent zoiets als „subcultuur“. De volgende definitie van de term is te vinden in het woordenboek sociologie: „Onder subcultuur wordt verstaan een op zichzelf staande sociale subcultuur die verschilt van de sociaal dominante cultuur (bijvoorbeeld de middenklassecultuur) in haar instellingen, waarden, normen, behoeften, gedrag en symbolen.“ (Reinhold 2017, 661)

Onderzoekslijnen en classificatie

De term subcultuur werd voor het eerst naar voren gebracht in de jaren 1940/50 door de Amerikaanse socioloog Milton Gordon (vgl. Wurschi 2007, 21 e.v.). Onderzoekers van de Chicago School voerden studies uit om regelmatigheden in het afwijkende gedrag van jongeren aan te tonen. Het resultaat was dat deze jongeren voornamelijk uit economisch zwakke milieus kwamen en de waarden van de heersende cultuur schonden door een gebrek aan perspectieven. In de jaren 1970 werd deze benadering uitgebreid met de differentiatie van bewust criminele subculturen (cf. Reinhold 2017, 662).

In onderzoek wordt onderscheid gemaakt tussen vrijwillige en onvrijwillige participatie. Onvrijwillige subculturen ontstaan door discriminatie, het behoren tot een etnische minderheid en onderprivilege. Vrijwillige subculturen die een alternatief willen vormen voor de heersende cultuur en streven naar betere leefomstandigheden worden ook wel tegencultuur genoemd (vgl. Reinhold 2017, 662).

Kritiek op het subcultuurconcept

De primaire overweging en focus op mannelijke jongeren in eerder subcultuuronderzoek kwam sterk onder vuur te liggen. Vrouwen en meisjes werden te weinig meegenomen in subcultuuronderzoek (vgl. Reinhold 2017, 664).

Met betrekking tot het potentieel en de invloed van subculturen op sociale verandering kunnen tegengestelde meningen worden geïdentificeerd. Aan de ene kant wordt gezegd dat ze het potentieel voor verandering hebben, aan de andere kant wordt de invloed van subculturen eerder laag geacht (cf. Hügel 2003, 71). Een ander punt van kritiek is het gebrek aan dynamiek in de theorie van subculturen. Maatschappelijke ontwikkelingen en actuele problemen vinden nauwelijks hun weg in het onderzoek (vgl. Reinhold 2017, 664).

Literatuur

Hügel, Hans Otto (2003): Handboek Populaire Cultuur. Termen, theorieën en discussies. Stuttgart: Metzler.

Reinhold, Gerd (2017): Sociologie woordenboek. Online editie. Berlijn/ Boston: Oldenbourg Wissenschaftsverlag.

Wurschi, Peter (2007): Rennsteigbeat, Jugendliche Subkulturen im Thüringer Raum 1952-1989. Keulen: Böhlau.