Populizm

Populizm (łac. populus „lud“) to, według Dudena, „popularna, często demagogiczna polityka charakteryzująca się oportunizmem, której celem jest zdobycie przychylności mas (z myślą o wyborach) poprzez dramatyzowanie sytuacji politycznej“ (Duden 2015, 1367). Apeluje się do ludzi, co znajduje odzwierciedlenie w samym słowie (por. Decker, 37). Termin populizm zawiera przyrostek -mus, co oznacza, że przesada per se jest zamierzona i jest skierowana przeciwko elementom demokratycznego państwa konstytucyjnego (por. Wielenga / Hartleb 2011, 11).

Charakterystyka populizmu

Populizm wywodzi się z woli ludu i w ten sposób legitymizuje swój autorytet. Domaga się dla siebie prawdy, która jest niedemokratyczna, a także nienaukowa i nie może być poparta faktami. Dopóki ta prawda jest akceptowana przez jednostkę, jest uważana za absolutną (por. Stegemann 2017, 64).

Poniżej wymieniono cechy populizmu:

populizm jest połączeniem „elementów ideologicznych, metafor, elementów stylistycznych, a także praktyki politycznej“ (Lucardie 2011, 20). Co więcej, populiści mają „surowy, bezpośredni, jeśli nie wulgarny styl i użycie słów“ (ibid.).
według populistów ludzie są homogeniczną, moralnie cnotliwą społecznością bez różnic interesów (por. tamże). Zdrowy rozsądek, tj. zdrowy rozsądek ludu, jest lepszym miernikiem decyzji politycznych w porównaniu z wiedzą elity (por. tamże). Według populistów elita jest zawsze skorumpowana, złośliwa, zwodnicza i konspiracyjna (por. tamże).
Populiści potrzebują grup zewnętrznych (głównie imigrantów), aby działać jako kozły ofiarne i przeciwko którym mogą mobilizować ludzi bez bezpośredniego atakowania elit. Jednocześnie oskarżają elity o faworyzowanie tych mniejszości kosztem własnych obywateli (por. tamże, 21). 4.
Według wielu badaczy populiści chcą zastąpić lub uzupełnić pośrednią demokrację parlamentarną demokracją bezpośrednią lub plebiscytarną. Co więcej, ruchy populistyczne są prowadzone przez charyzmatycznych przywódców, którzy twierdzą, że ucieleśniają wolę ludu (por. Decker 2011, 37; por. tamże, 21).

Literatura

Decker, Frank (2011): Demokratyczny populizm i czy populistyczna demokracja? Uwagi na temat trudnej relacji. W: Wielenga, F./ Hartleb, F. (red.): Populizm we współczesnej demokracji. Holandia i Niemcy w porównaniu. Münster: Waxmann, 39-54.

Redakcja Duden (2015): Duden – Uniwersalny słownik języka niemieckiego. Das umfassende Bedeutungswörterbuch der deutschen Gegenwartssprache. 8. wyd. Berlin: Bibliographisches Institut.

Lucardie, Paul (2011): Populizm: uwagi pojęciowo-historyczne i teoretyczne. W: Wielenga, F./ Hartleb, F. (red.): Populizm we współczesnej demokracji. Porównanie Holandii i Niemiec. Münster/Nowy Jork: Waxmann, 17-38.

Stegemann, Bernd (2017): Widmo populizmu. Esej o dramaturgii politycznej. Berlin: Theater der Zeit.

Wielenga, Friso/ Hartleb, Florian (2011): Wprowadzenie. W: Wielenga, F./ Hartleb, F. (red.): Populizm we współczesnej demokracji. The Netherlands and Germany in Comparison. Münster/Nowy Jork: Waxmann, 7-16.