Przywłaszczenie kulturowe

Termin zawłaszczenie kulturowe opisuje w najszerszym znaczeniu akceptację aspektu kulturowego, który nie należy do własnej kultury. Zawłaszczanie kulturowe jest szczególnie interesujące, ponieważ podstawy sporów kulturowych ujawniają się w roszczeniach własności i strategiach wykluczenia (por. Hahn 2011, 19). Dlatego też zawłaszczanie kulturowe jest często krytykowane jako kradzież lub brak szacunku.

Aspekty badawcze

Zawłaszczanie kulturowe koncentruje się na zmianie kulturowej (por. Hahn 2011, 11f). Jednak przyjęcie poszczególnych elementów kultury, takich jak odzież, biżuteria itp., nie od razu podlega temu terminowi. Tylko wtedy, gdy jest używane w sposób pejoratywny, wrogi lub bezrefleksyjny, tym samym tłumiąc lub ośmieszając daną kulturę, mówi się o zawłaszczeniu kulturowym (por. Krieg 2019, 105). Czasami zawłaszczanie kulturowe jest również utożsamiane z kradzieżą i niszczeniem zmarginalizowanych kultur (Cuthbert 1998, 257).

Proces zawłaszczania nie ma na celu homogenizacji kultur (=jedna jednolita kultura) ani fragmentacji kultur (=rozpad kultur) (por. Hahn 2011, 13). Celem jest raczej zaadoptowanie własnej kultury do nowych, odmiennych idei kulturowych. Ostatecznie zatem nowa kultura może wyłonić się z aspektów wszystkich zaangażowanych wpływów (por. Hahn 2011, 13f).

Znaczenie społeczne

Przywłaszczanie kulturowe nie przebiega jednak harmonijnie i jest kontrowersyjnym tematem, szczególnie dziś, który wielokrotnie pojawia się w mediach. Na przykład amerykańska strona internetowa donosi o „11 celebrytach, którzy zostali oskarżeni o przywłaszczenie kulturowe“ (Seventeen). Jednak ZEIT 2020 zauważył, że chodzi o coś więcej niż bycie winnym. Debata dotyczy „wrażliwości i pożądania (…), kompleksu identyfikacji kulturowej z wymiarem własności“ (ZEIT) oraz „rasistowskiej struktury dekontekstualizacji stereotypów“ (ZEIT). Ta negatywna ocena jest częściowo poparta badaniami naukowymi. Denise Cuthbert, na przykład, opisuje zawłaszczanie kulturowe jako kradzież w 1998 roku i pokazuje niszczenie rdzennych kultur poprzez wymuszone zawłaszczanie kulturowe (por. Cuthbert 1998, 257). Deborah Krieg twierdzi, że „motywacje stojące za formami zawłaszczania kulturowego (…) mogą być tak heterogeniczne [jak] osoby, które się w nie angażują“ (Krieg 2019, 111). Kwestia motywacji jest zatem zawsze punktem spornym w debacie.

Literatura

Cuthbert, Denise (1998): Żebrać, pożyczać lub kraść: polityka zawłaszczania kultury. W: Studia postkolonialne, t. 1 (2). London, Routledge.

Hahn, Hans Peter (2011): Antynomie zawłaszczania kulturowego: wprowadzenie. W: Journal of Ethnology, t. 136, Berlin, Dietrich Reimer Verlag.

Krieg, Deborah (2019): It’s all a steal. WTF is Cultural Appropriation, w: Bendersen, Eva et al. (red.): Trigger Warning. Identitätspolitik zwischen Abwehr, Abschottung und Allianzen, Berlin, 2019 (s. 105-114), Verbrecher Verlag.

Siedemnaście: https://www.seventeen.com/celebrity/g22363821/cultural-appropriation-examples-celebrities/ (ostatnio przeglądane 19.09.2020).

Time: https://www.zeit.de/kultur/2020-05/kulturelle-aneignung-popkultur-stereotyp-imitation-postkolonialismus (ostatnio przeglądany 19.09.2020).

Time: https://www.zeit.de/kultur/2020-05/kulturelle-aneignung-popkultur-stereotyp-imitation-postkolonialismus/seite-3 (ostatni dostęp 19.09.2020).