Kultura

Definicje uczonych i definicja UNESCO

Istnieje wiele, czasami bardzo różnych definicji pojęcia kultury, jak widać poniżej:

1. „Kultura to zbiorowe zaprogramowanie umysłu, które odróżnia członków jednej grupy lub kategorii ludzi od innych“ (Hofstede 1991), stwierdza kulturoznawca Geert Hofstede.

2. Amerykański etnolog Clifford Geertz sformułował następującą definicję: „Kultura to sposób, w jaki ludzie komunikują się, przekazują i rozwijają swoją wiedzę na temat postaw życiowych. Kultura to wzorzec tworzenia znaczeń, w ramach którego ludzie interpretują swoje doświadczenia i kierują swoimi działaniami“. (Geertz 1973)

3. Alexander Thomas również próbuje zbliżyć się do koncepcji kultury: „Kultura jest zjawiskiem uniwersalnym. Wszyscy ludzie żyją w określonej kulturze i dalej ją rozwijają. Kultura strukturyzuje pole działania specyficzne dla populacji, począwszy od stworzonych i używanych obiektów po instytucje, idee i wartości. Kultura zawsze przejawia się w systemie orientacji typowym dla narodu, społeczeństwa, organizacji lub grupy. Ten system orientacji jest tworzony z określonych symboli (np. języka, gestów, mimiki, ubioru, rytuałów powitania) i jest przekazywany w danym społeczeństwie, organizacji lub grupie, tj. przekazywany następnemu pokoleniu. System orientacji określa dla wszystkich członków ich przynależność do społeczeństwa lub grupy i umożliwia im radzenie sobie z własnym środowiskiem. Kultura wpływa na postrzeganie, myślenie, wartości i działania wszystkich członków danego społeczeństwa. Z jednej strony, specyficzny dla danej kultury system orientacji stwarza możliwości i zachęty do działania, ale z drugiej strony stwarza również warunki do działania i wyznacza granice działania“. (Thomas 1996)

4. Definicja Komisji UNESCO stwierdza: „Kulturę można postrzegać w najszerszym znaczeniu jako całość unikalnych aspektów duchowych, materialnych, intelektualnych i emocjonalnych, które charakteryzują społeczeństwo lub grupę społeczną. Obejmuje to nie tylko sztukę i literaturę, ale także sposoby życia, podstawowe prawa człowieka, systemy wartości, tradycje i wierzenia“. (Komisja UNESCO 1983, 121)

5. Tylor, Cassirer, Trompenpaars/Hampden-Turner, Hansen i Werlen również podchodzą do definicji z zupełnie innych perspektyw: „(Kultura jest) w najszerszym sensie etnograficznym, ucieleśnieniem wiedzy, przekonań, sztuki, moralności, prawa, zwyczajów i wszystkich innych zdolności i nawyków, które człowiek jako członek społeczeństwa nabył“. (Tylor 2011)

6. „Jako całość, kulturę można opisać jako proces postępującego samowyzwolenia człowieka. Język, sztuka, religia i nauka tworzą odrębne fazy tego procesu. W nich wszystkich człowiek odkrywa i udowadnia nową moc – moc konstruowania własnego, „idealnego“ świata“. (Cassirer 2007, 345)

7. Ryba odkrywa swoją potrzebę wody dopiero wtedy, gdy już w niej nie jest. Nasza własna kultura jest jak woda dla ryby. Podtrzymuje nas. Żyjemy i oddychamy dzięki niej. (Trompenaars/ Hampden-Turner 2012, 27)

8. Kultura oznacza zbiorowe, jednolite zachowanie. (…) Zjawisko kultury składa się z trzech czynników: standaryzacji, komunikacji i kolektywności.“ (Hansen 2011, 29 u. 32)

9. „W rozumieniu socjologicznym kultura odnosi się do całości ocenianych i ewaluacyjnych sposobów działania członków społeczeństwa, jak również ich rezultatów. „Kultury“ nie należy rozumieć czysto materialnie jako sumy artefaktów ani wyłącznie w sensie abstrakcyjnym jako systemu wartości, ponieważ termin ten implikuje oba aspekty.“ (Werlen 2008, 359)

Literatura

Cassirer, E. (2007): Próba określenia człowieka. Wprowadzenie do filozofii kultury. 2nd ed. Hamburg.

Niemiecka Komisja UNESCO (red.) (1983): Światowa Konferencja na temat Polityki Kulturalnej. Raport końcowy z międzynarodowej konferencji zorganizowanej przez UNESCO w Mexico City w dniach 26 lipca – 6 sierpnia 1982. W: UNESCO Conference Reports, nr 5, Monachium: Saur 1983, 121.

Hansen, K. P. (2011): Kultura i kulturoznawstwo. 4th ed. Tybinga/Bazylea.

Trompenaars, F./ Hampden-Turner, C. (2012): Riding the Waves of Culture. Understanding Diversity in Global Business. 3rd ed. Londyn/Boston.

Tylor, E. B. (2011): Kultura pierwotna. W: Hansen, K. P. (red.) (2011): Culture and Cultural Studies. 4th ed. Tübingen: Basel, 29.

Werlen, B. (2008): Social Geography. 3rd ed. Bern.