Υποκουλτούρα

Ο όρος υποκουλτούρα προέρχεται από τα λατινικά και σημαίνει κάτι σαν „υποκουλτούρα“. Ο ακόλουθος ορισμός του όρου βρίσκεται στο λεξικό της κοινωνιολογίας: „Ως υποκουλτούρα νοείται μια αυτοτελής κοινωνική υποκουλτούρα που διαφέρει από την κοινωνικά κυρίαρχη κουλτούρα (π.χ. κουλτούρα της μεσαίας τάξης) ως προς τους θεσμούς, τις αξίες, τους κανόνες, τις ανάγκες, τη συμπεριφορά και τα σύμβολά της“. (Reinhold 2017, 661)

Ερευνητικά σκέλη και ταξινόμηση

Ο όρος υποκουλτούρα αναδείχθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία 1940/50 από τον Αμερικανό κοινωνιολόγο Milton Gordon (βλ. Wurschi 2007, 21 στ.). Οι ερευνητές της Σχολής του Σικάγο διεξήγαγαν μελέτες για να αποδείξουν κανονικότητες στην αποκλίνουσα συμπεριφορά των νέων. Το αποτέλεσμα ήταν ότι οι νέοι αυτοί προέρχονταν κυρίως από οικονομικά αδύναμα περιβάλλοντα και παραβίαζαν τις αξίες της επικρατούσας κουλτούρας λόγω έλλειψης προοπτικών. Στη δεκαετία του 1970, η προσέγγιση αυτή επεκτάθηκε και συμπεριέλαβε τη διαφοροποίηση των σκόπιμα εγκληματικών υποκουλτούρων (βλ. Reinhold 2017, 662).

Στην έρευνα γίνεται διάκριση μεταξύ εθελοντικής και ακούσιας συμμετοχής. Οι ακούσιες υποκουλτούρες προκύπτουν από τις διακρίσεις, την ένταξη σε εθνοτική μειονότητα και την έλλειψη προνομίων. Οι εθελοντικές υποκουλτούρες που θέλουν να διαμορφώσουν μια εναλλακτική λύση στην επικρατούσα κουλτούρα και αγωνίζονται για καλύτερες συνθήκες διαβίωσης αναφέρονται επίσης ως αντικουλτούρα (βλ. Reinhold 2017, 662).

Κριτική της έννοιας της υποκουλτούρας

Η πρωταρχική εξέταση και εστίαση στην ανδρική νεολαία σε προηγούμενες έρευνες για τις υποκουλτούρες δέχτηκε έντονο λόγο. Οι γυναίκες και τα κορίτσια δεν συμπεριλήφθηκαν αρκετά στην έρευνα για την υποκουλτούρα (βλ. Reinhold 2017, 664).

Όσον αφορά τις δυνατότητες και την επιρροή των υποκουλτούρων στην κοινωνική αλλαγή, μπορούν να εντοπιστούν αντίθετες απόψεις. Από τη μία πλευρά, λέγεται ότι έχουν τη δυνατότητα αλλαγής, από την άλλη πλευρά, η επιρροή των υποκουλτούρων θεωρείται μάλλον χαμηλή (βλ. Hügel 2003, 71). Μια άλλη κριτική είναι η έλλειψη δυναμικής στη θεωρία των υποκουλτούρων. Οι κοινωνικές εξελίξεις και τα τρέχοντα προβλήματα δύσκολα βρίσκουν το δρόμο τους στην έρευνα (πρβλ. Reinhold 2017, 664).

Βιβλιογραφία

Hügel, Hans Otto (2003): Handbook of Popular Culture (Εγχειρίδιο του λαϊκού πολιτισμού). Όροι, θεωρίες και συζητήσεις. Στουτγάρδη: Metzler.

Reinhold, Gerd (2017): Λεξικό κοινωνιολογίας. Ηλεκτρονική έκδοση. Βερολίνο/ Βοστώνη: Oldenbourg Wissenschaftsverlag.

Wurschi, Peter (2007): Rennsteigbeat, Jugendliche Subkulturen im Thüringer Raum 1952-1989. Κολωνία: Böhlau.