Διαπολιτισμικότητα

Ο όρος διαπολιτισμικότητα είναι μια κοινωνική έννοια στις πολιτισμικές σπουδές που – που αρχικά χρησιμοποιήθηκε στις λατινοαμερικανικές και αγγλοαμερικανικές χώρες – βρίσκει όλο και περισσότερο το δρόμο της στον ευρωπαϊκό λόγο (βλ. Lüsebrink 2012, 19). Προερχόμενος από τις λατινικές λέξεις trans „πάνω, πέρα από“ και cultus „καλλιεργημένος, επεξεργασμένος“, η διαπολιτισμικότητα περιγράφει φαινόμενα και διαδικασίες διάβασης πολιτισμικών συνόρων που μπορούν να οδηγήσουν στην άμβλυνση ή τη διάλυση των πολιτισμικών ορίων (βλ. Richter 2011, 27).

Η διαπολιτισμικότητα σύμφωνα με τον Welsch

„Η έννοια της διαπολιτισμικότητας δηλώνει αυτή τη μεταβαλλόμενη κατάσταση των πολιτισμών και επιχειρεί να αντλήσει τις απαραίτητες εννοιολογικές και κανονιστικές συνέπειες από αυτήν“ (Welsch 1995, 42). Ο φιλόσοφος Wolfgang Welsch όρισε και επινόησε για πρώτη φορά τον όρο διαπολιτισμικότητα για τον γερμανόφωνο κόσμο τη δεκαετία του 1990: „Οι πολιτισμοί μας έχουν εκ των πραγμάτων πάψει προ πολλού να έχουν τη μορφή της ομοιογένειας και της χωριστότητας, αλλά χαρακτηρίζονται από ανάμειξη και αλληλοδιείσδυση μέχρι τον πυρήνα τους. Ονομάζω αυτή τη νέα μορφή πολιτισμών διαπολιτισμική, διότι υπερβαίνει την παραδοσιακή έννοια του πολιτισμού και διασχίζει αυτονόητα τα παραδοσιακά πολιτισμικά όρια. Η έννοια της διαπολιτισμικότητας επιδιώκει να φέρει στο φως αυτή την αλλαγμένη πολιτισμική συγκρότηση“ (Welsch 1997, 4). Καθιέρωσε έτσι για πρώτη φορά μια πολιτισμική έννοια με δικτυακό χαρακτήρα σε αντίθεση με τις προηγούμενες, μονολιθικές προσεγγίσεις.

Εσωτερικός πλουραλισμός και διέλευση εξωτερικών συνόρων

Σε αντίθεση με την πολυπολιτισμικότητα και τη διαπολιτισμικότητα, ο όρος διαπολιτισμικότητα δεν περιγράφει ούτε τη „συμβίωση δίπλα-δίπλα“ ούτε τη „συνύπαρξη“. Αντίθετα, οι διαπολιτισμικές διαδικασίες δημιουργούν νέες ποιότητες πολιτισμού μέσω της αμοιβαίας επιρροής, οι οποίες εκδηλώνονται στο άτομο με τη μορφή πλουραλιστικών πολιτισμικών ταυτοτήτων (βλ. Otiz 1947, 97 κ.ε.). Συχνά, αλλά όχι απαραίτητα, οι διαπολιτισμικές διαδικασίες αναπτύσσουν μια διαπολιτισμική έως ενοποιητική δυναμική (βλ. Lüsebrink 2012, 20).

Η διαπολιτισμικότητα αντιλαμβάνεται τους πολιτισμούς περισσότερο ως διάχυτα, αλληλοεπηρεαζόμενα και μεταβαλλόμενα συστήματα κανόνων παρά ως στατικές, γεωπολιτικά οριοθετημένες τάξεις.

Βιβλιογραφία

Otiz, Fernando (1947): Το κοινωνικό φαινόμενο της „διαπολιτισμικότητας“ και η σημασία του. Στο: ders. (επιμ.): Κουβανική αντίστιξη. Καπνός και ζάχαρη. Durham/ London: Duke University Press, 97-103.

Lüsebrink, Hans-Jürgen (2012): Intercultural Communication (Διαπολιτισμική επικοινωνία). Αλληλεπίδραση, ξένη αντίληψη, πολιτισμική μεταφορά. Στουτγάρδη: J. B. Metzler.

Richter, Nina (2011): Παιδιά τρίτης κουλτούρας. Διαπολιτισμικές εμπειρίες παιδικής και νεανικής ηλικίας. Μάρμπουργκ: Tetum.

Welsch, Wolfgang (1995): Διαπολιτισμικότητα. Σχετικά με τη μεταβαλλόμενη συγκρότηση των σύγχρονων πολιτισμών. Στο: Institute for Foreign Cultural Relations (επιμ.): Migration and Cultural Change. Επίκεντρο του περιοδικού για τις πολιτιστικές ανταλλαγές. Τόμος 1/45, Στουτγάρδη, 39-44. http:// www.forum-interkultur.net/fileadmin/user_upload/pdf (2006).

Welsch, Wolfgang (1997): Die veränderte Verfassung heutiger Kulturen.