Προσαρμογή

Ο όρος acculturation αποτελείται από τους λατινικούς όρους ad „σε“ και cultura „κουλτούρα“ και μπορεί έτσι να μεταφραστεί ως η εισαγωγή σε μια κουλτούρα (βλ. Ammon 2010, 55). Εισήχθη την εποχή του αποικισμού από Βρετανούς και Βορειοαμερικανούς πολιτισμικούς ανθρωπολόγους για να περιγράψει τις συνέπειες της επαφής μεταξύ δύο ξένων πολιτισμών. Με τον όρο εγκλιματισμός νοείται η υιοθέτηση στοιχείων ενός προηγουμένως ξένου πολιτισμού από ένα άτομο, μια ομάδα ή μια κοινωνία. Μπορούν να υιοθετηθούν γνώσεις, αξίες, κανόνες, διαισθήσεις, δεξιότητες, τεχνικές, συνήθειες, ταυτίσεις, πεποιθήσεις, προθυμία για δράση, πραγματική συμπεριφορά, αλλά κυρίως η γλώσσα. Πρόκειται για μια διαδικασία μάθησης που χαρακτηρίζεται από εσωτερίκευση, μίμηση και μάθηση από το πρότυπο, η οποία πυροδοτείται κυρίως από την κατάκτηση, τον αποικισμό, τη μετανάστευση, τον τουρισμό, τις επιστημονικές επαφές ή τις εμπορικές σχέσεις. Η άμεση επαφή με ξένους πολιτισμούς είναι υποχρεωτική για τον εγκλιματισμό.

Τύποι πολιτισμού

Μπορούν να διακριθούν τέσσερις τύποι εγκλιματισμού: ο μονομερής, ο αμοιβαίος, ο πλήρης και ο μερικός εγκλιματισμός. Ενώ ο μονομερής εγκλιματισμός περιγράφει μόνο τη μονομερή υιοθέτηση μιας ξένης κουλτούρας, ο αμοιβαίος εγκλιματισμός σημαίνει τη διμερή υιοθέτηση της ξένης κουλτούρας. Μια περαιτέρω διάκριση γίνεται μεταξύ του πλήρους εγκλιματισμού, κατά τον οποίο ένας πολιτισμός υιοθετεί όλα τα στοιχεία του άλλου, ξένου πολιτισμού και το αποτέλεσμα είναι η αφομοίωση, και του μερικού εγκλιματισμού, κατά τον οποίο μόνο μερικά στοιχεία του ξένου πολιτισμού ενσωματώνονται στον υπάρχοντα πολιτισμό. Στον μερικό εγκλιματισμό, συχνά λαμβάνει χώρα διαμερισματοποίηση, δηλαδή ενσωμάτωση στοιχείων ορισμένων τομέων.

Επιπλέον, ο εγκλιματισμός μπορεί να διακριθεί ως προς μια γνωστική, κοινωνική, διαρθρωτική και ταυτοτική διάσταση. Η γνωστική διάσταση περιλαμβάνει την απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων, η κοινωνική διάσταση την εγκαθίδρυση κοινωνικών σχέσεων μεταξύ των πολιτισμών, η διαρθρωτική διάσταση την ανάληψη ορισμένων θέσεων στην κοινωνία και η ταυτιστική διάσταση την υιοθέτηση αξιών και ταυτίσεων (βλ. Esser 2018, 4).

Σύμφωνα με τον Esser, οι πολυπολιτισμικές κοινωνίες είναι το αποτέλεσμα αποτυχημένων διαδικασιών αφομοίωσης και, συνεπώς, αποτυχημένων διαδικασιών εγκλιματισμού: „Η ενσωμάτωση χωρίς εθνοτική διαστρωμάτωση και χωρίς εθνοτικό καταμερισμό εργασίας προϋποθέτει πάντοτε μια ορισμένη δομική αφομοίωση και, συναφώς, διαδικασίες εγκλιματισμού σε άλλους τομείς“ (Esser 2018, 5).

Σύμφωνα με τον Esser, οι εθνοτικές συγκρούσεις προκύπτουν κυρίως ως αντίδραση στην πολιτισμική επαφή, όταν μια συγκεκριμένη κοινωνική οργάνωση εξαρτάται από την ύπαρξη ορισμένων στοιχείων του πολιτισμού της και όταν η πολιτισμική ταυτότητα της ομάδας ή της κοινωνίας θα χανόταν με τον εγκλιματισμό (βλ. Esser 2018, 6).

Βιβλιογραφία

Ammon, Ulrich (2010): Akkulturation. In: Glück, Helmut (Hrsg.): Metzler Lexikon Sprache. 4. Aufl. Stuttgart: J. B. Metzler.

Esser, Hartmut (2018): Akkulturation. In: Kopp, Johannes/ Steinbach, Anja (Hrsg.): Grundbegriffe der Soziologie. 12. Aufl. Wiesbaden: Springer.