Παγκόσμια άποψη

Ο όρος κοσμοθεωρία προέρχεται από τον λατινικό όρο imago mundis (βλ. Burger 2006, 2) και περιγράφει „ένα σύστημα που αποτυπώνεται στον άνθρωπο από την πολιτισμική και γλωσσική του κοινότητα και συνήθως δεν αντανακλάται από αυτόν, το οποίο του επιτρέπει να γνωρίζει τον κόσμο, να προσανατολίζεται σε αυτόν και να κρίνει τις συνθήκες σύμφωνα με ορισμένες αξίες, αλλά και να απαντά στα έσχατα ερωτήματα“. (Λουκάς 2009, 39)

Στο πλαίσιο αυτό, αυτός ο ορίζοντας νοήματος συμπίπτει με την έννοια της κοσμοθεωρίας που επινόησε ο Καντ. Και οι δύο όροι χρησιμοποιούνται ενίοτε συνώνυμα (βλ. Berger 2001, 21). Ωστόσο, η κοσμοθεωρία μπορεί επίσης να νοηθεί ως υποσύνολο της Weltanschauung (βλ. Lukas 2009, 29 κ.ε.), η οποία, σύμφωνα με τον Brugger, „δεν θέτει τα έσχατα, μεταφυσικά ερωτήματα σχετικά με το είναι και το νόημα του κόσμου στο σύνολό του“ (Brugger 1978, 455).

Πρωτογενείς και δευτερογενείς κοσμοθεωρίες

Η γνωστική γλωσσολογία αναγνωρίζει περαιτέρω τη διάκριση μεταξύ μιας πρωτογενούς -δηλαδή „καθαρά γλωσσικής“- κοσμοθεωρίας, η οποία αντανακλάται στις λεξιλογικές μονάδες και τις γραμματικές δομές μιας γλώσσας, και μιας δευτερογενούς κοσμοθεωρίας, η οποία μεταφέρεται στη γλώσσα μέσω „λέξεων-κλειδιών και πολιτισμικών εννοιών- θρησκευτικών ιδεών- κειμενικών τύπων και λογοτεχνικών ειδών- του εικονιζόμενου κόσμου καθώς και στοιχείων της λυρικής κατάστασης στα ποιήματα“ (Lukas 2009, 39).

Μεταφορές και κοσμοθεωρίες

Στη μεταφορά αποδίδεται ιδιαίτερη σημασία για τη μελέτη και την κατανόηση των εικόνων του κόσμου: „Η λειτουργία της είναι τόσο στατική-αναπαραστατική όσο και δυναμική-διαμορφωτική: Οι μεταφορές είναι ταυτόχρονα μορφές αναπαράστασης και παράγοντες επιρροής των κοσμοθεωριών“. (Berger 2001, 69) Ο όρος εικόνα του κόσμου μπορεί επίσης να κατανοηθεί και ως η ίδια μια μεταφορά: „Η σύνθεση της λέξης εικόνα του κόσμου είναι, αυστηρά μιλώντας, μια οπτικοποίηση της κατανόησής μας για τον κόσμο. Με την κυριολεκτική έννοια, παγκόσμια εικόνα σημαίνει τον κόσμο κατανοητό ως εικόνα“. (Albus 2001, 9)

Λογοτεχνία

Albus, Vanessa (2001): Weltbild und Metapher – Untersuchungen zur Philosophie im 18. Jahrhundert. Würzburg: Königshausen & Neumann.

Berger, Peter (2001): Computer und Weltbild – Συνηθισμένη αντίληψη του κόσμου των υπολογιστών. Wiesbaden: Westdeutscher Verlag.

Brugger, Walter (1978): Philosophisches Wörterbuch. 15η έκδοση. Φράιμπουργκ/ Βασιλεία/ Βιέννη: Herder.

Burger, Dominik (2006): Imago Mundi das Weltbild von der Antike bis zum Mittelalter. Norderstedt: GRIN.

Lukas, Katarzyna (2009): Adam Mickiewicz in German-language transmission. Βερολίνο: Frank &Timme.