Ξενοφοβία

Ο όρος ξενοφοβία προέρχεται από τα ελληνικά xénos „ο ξένος“ και phóbos „φόβος“. Ο φόβος του ξένου αναφέρεται στην απορριπτική στάση και συμπεριφορά απέναντι σε οτιδήποτε εμφανίζεται ξένο και θεωρείται απειλητικό, αντίθετο προς τη δική μας „κανονικότητα“.

Η ξενοφοβία στρέφεται κατά των ανθρώπων που διαφέρουν από τη δική μας „νόρμα“ λόγω της καταγωγής τους (ξενοφοβία), της θρησκείας τους (π.χ. αντισημιτισμός) ή του χρώματος του δέρματός τους (ρατσισμός).

Εξελικτικές βιολογικές εξηγήσεις

Ο ψυχολόγος και ερευνητής του άγχους Borwin Bandelow εξηγεί ότι „μια φοβία […] είναι ένας υπερβολικός, παράλογος φόβος, στην προκειμένη περίπτωση των ξένων“. Προσπαθεί να ανασυνθέσει τον φόβο των ξένων από την άποψη της εξελικτικής βιολογίας και λέει: „Στην αναπτυξιακή ιστορία, ήταν πιθανώς πλεονέκτημα επιβίωσης να μαζεύεται κανείς, να υπερασπίζεται τη δική του φυλή και να σκοτώνει μέλη άλλων φυλών“ (Höhn 2015). Η δυσπιστία απέναντι σε άλλες κοινωνίες ήταν επομένως αρκετά λογική στο παρελθόν, προκειμένου να εξασφαλιστούν οι σπάνιοι πόροι που ήταν απαραίτητοι για την επιβίωση.

Αλλαγμένες βασικές συνθήκες

Σήμερα, οι βασικές συνθήκες έχουν αλλάξει- τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι αρχές της ισότητας αποτελούν τη βάση της συνύπαρξής μας. Η ξενοφοβία προωθεί τον αποκλεισμό, την άνιση μεταχείριση, τις διακρίσεις, τις απειλές και τη βία. Οι μελέτες των κοινωνικών επιστημών δείχνουν επίσης σημαντικές διασταυρώσεις μεταξύ ξενοφοβίας και ρατσισμού (βλ. Vedder/ Reuter 2008, 202).

Xenophobia̶̶̶̶̶̶̶̶̶̶̶ – ένας προβληματικός όρος.

Σε αυτό το πλαίσιο, γίνεται σαφές γιατί η επιλογή της ορολογίας μπορεί να είναι προβληματική, διότι ο προσδιορισμός της ξενικότητας και της παραδοξότητας είναι υποκειμενικός, αυθαίρετος και ιδιότροπος. Επιπλέον, ο όρος αντιστρέφει τις προοπτικές: „Στην πραγματικότητα, όμως, ένα αδίκημα δεν διαπράττεται επειδή το θύμα έχει ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό ή καταγωγή, αλλά επειδή ο δράστης έχει μια συγκεκριμένη στάση“ (βλ. BAMF 2013, 46).

Βιβλιογραφία

Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Μετανάστευσης και Προσφύγων (2013): Νέοι Γερμανοί δημιουργοί των μέσων ενημέρωσης. Τεκμηρίωση του εργαστηρίου. Νέοι όροι για τη μεταναστευτική κοινωνία. Νυρεμβέργη. http://www.neuemedienmacher.de/wp-content/uploads/2014/04/Tagungsdokumentation-NDM-Begriffe-2013.pdf [25.04.2018].

Höhn, Franziska (2015): Ξενοφοβία. Die Angst vor dem Fremden schlummert in jedem. https://www.welt.de/gesundheit/psychologie/article147372371/Die-Angst-vor-dem-Fremden- schlummert-in-jedem.html [25.04.2018].

Vedder, Günther/ Reuter, Julia (2008): Γλωσσάριο: Διαχείριση της διαφορετικότητας και ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Trier Contributions to Diversity Management. Rainer Hampp Verlag, 2η έκδοση. Μόναχο/ Mering.